IKONOSTAS CRKVE SVETOG LUKE U KUPINOVU KAO PRILOG PROUČAVANJU SLIKARSKOG OPUSA JAKOVA ORFELINA
Sažetak
Polazeći od uticaja Zlatne epohe baroka koja je na zapadu već bila na izmaku, u Srbiji je ona tek počela da se razvija, posebno u sakralnoj umetnosti. Slikarstvo ranog baroka nije stvarala homogena grupa slikara. Razvijalo se pod rusko-ukrajinskim, južnobalkanskim i uticajima koji su polako pristizali iz zapadnoevropskih centara umetnosti, a nova barokna shvatanja započela su izvođenjem zidnog slikarstva u novopodignutim srpskim crkvama. Na dalje, analizom istoriografskih podataka može se uopštavati dalji razvoj barokne sakralne umetnosti, koja sada dobija odlike visokog baroka, a koju odražava čvršća kulturna orijentacija ka Beču, crkvene i školske reforme. Srpsko slikarstvo poslednjih decenija 18. veka predstavljalo je skup raznorodnih shvatanja, ali su u osnovi preovlađivale likovne formulacije vodećeg majstora kasnobaroknog eklekticizma Jakova Orfelina, koji je svojom ličnošću i delom dao duhovni pečat našoj kulturi epohe prosvećenosti. Savremena tumačenja crkvenog slikarstva našla su prisustvo u delima Jakova Orfelina koji će pod uticajem prosvetiteljstva starozavetnu i novozavetnu tematiku tumačiti u okvirima istorijskog slikarstva. Upravo je ikonostas rokajnog stila crkve Svetog Luke u Kupinovu, koji je oslikao Jakov Orfelin u pozno baroknom-rokajnom maniru sa izvanrednom portretskom obradom likova i najfinijim kolorističkim rešenjima, primer nove orijentacija srpskog slikarstva 18. veka i kao takav reprezentativan primer kulturnog nasleđa epohe koja je unačajan segment srpske kulturne baštine.
Reference
Ajzenberg, A. (2007). Stilovi, Beograd: Prosveta. Grujić, R. (1939). Duhovni život, Novi Sad: Vojvodina I.
Matić, V. (1981). Crkva Svetog Luke u Kupinovu, Novi Sad: Građa za proučavanje spomenika kulture Vojvodine, X.
Medaković, D. (1980). Srpska umetnost u XVIII veku, Beograd: SKZ.
Lesek, M. (1977). Obrež, Novi Sad: Popis slikarskih i vajarskih dela u društvenoj i privatnoj svojini na području Srema, III.
Lesek, M. (1981). Rezbarija ikonostasa crkve Sv. Arhanđela Gavrila u Molovinu, Novi Sad: Građa za proučavanje spomenika kulture Vojvodine, X.
Lesek, M. (1990). Ikonostas Jakova Orfelina u manastiru Grgetegu, Novi Sad: Manastir Grgeteg − Prilozi monografiji.
Kovačević, N. (1995). Tajna živopisanja, Beograd: Plato.
Kostić, M. (2007). Jakov Orfelin i njegovo doba, Novi Sad: Galerija Matice srpske. Timotijević, M. (1996). Srpsko barokno slikarstvo, Novi Sad: Matica srpska.
Popović, D. J. (1950). Srbi u Sremu od 1736/37. godine, Istorija naselja i stanovništva, Beograd: SAN. Vuksan, B. (2016). Barokne teme srpskog ikonostasa 18. veka, Novi Sad: Platoneum.
Vasić, P. (1971). Doba baroka – studije i članci, Beograd: Umetnička akademija.
Internet izvori:
http://www.galerijamaticesrpske.rs/slikarstvo-visokog-baroka.html; (datum preuzimanja: 20.5.2017).
http://www.galerijamaticesrpske.rs/ikonostas-mitropolijsko-patrijarsijske-kapele-hor-saborne-crkve- sremski-karlovci.html; (datum preuzimanja: 20.5.2017).
Artefact omogućava otvoreni pristup i, u skladu sa preporukom CEON-a, primenjuje Creative Commons (CC BY) odredbe o autorskim pravima:
Autori koji objavlјuju u Artefact-u pristaju na sledeće uslove:
a) Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavlјivanja rada i licenciraju ga Creative Commons licencom koja omogućava drugima da dele rad uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavlјivanja u ovom časopisu.
b) Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju rada objavlјenog u časopisu (npr. postavlјanje u institucionalni repozitorijum ili objavlјivanje u knjizi), uz navođenje da je rad izvorno objavlјen u ovom časopisu.
c) Autorima je dozvolјeno i podstiču se da postave objavlјeni rad onlajn (npr. u institucionalnom repozitorijumu ili na svojim internet stranicama) pre i tokom postupka prijave priloga, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavlјenog rada (up. Efekat otvorenog pristupa).