KRIZA SREDNJIH GODINA U SAVREMENOJ SRBIJI
Sažetak
Iako kriza srednjih godina predstavlja normalnu razvojnu fazu u životu svake osobe, podaci iz literature govore o tome da je ova tematika iz ugla društveno-humanističkih nauka u kojima se ispituju spoljašnje manifestacije i unutrašnje promene generalno slabo istraživana kod nas i u svetu.
Ovaj rad, nakon dugog vremena, predstavlja nastavak prvog sistematskog izučavanja spoljašnjih manifestacija krize srednjih godina koje proizilaze iz Marmorove teorije kod osoba koje žive i rade u Srbiji. Ispituje se zastupljenost kreativnog suočavanja sa krizom, dekompenzacije, mehanizma poricanja sa bekstvom i mehanizma poricanja sa natkompenzacijom, kao načina ispoljavanja i prevazilaženja krize srednjih godina. Takođe, utvrđuju se razlike u navedenim manifestacijama između ispitanika koji žive i rade u različitim delovima Srbije. Primenjivana je Skala krize srednjih godina (Pavlović, 2015) na uzorku od 600 ispitanika. Podaci su obrađeni SPSS programom. Korišćen je Kruskal Wallis test za utvrđivanje značajnosti razlika između više grupa ispitanika.
Dobijeni rezultati pokazuju zastupljenost ispitivanih načina ispoljavanja i prevazilaženja krize srednjih godina i postojanje razlika u dobijenim vrednostima između ispitanika koji žive i rade u različitim delovima Srbije.
Gledajući u celini, ispitanici iz zapadne Srbije imaju najoptimalnije reakcije na krizu srednjih godina. Oni se na kreativan i uspešan način suočavaju sa krizom i prevazilaze je, dok ispitanici iz južne Srbije u najvećoj meri manifestuju dekompenzaciju i oba mehanizma poricanja krize, što govori o tome da su od svih najmanje u stanju da promene koje im se dešavaju prihvate kao normalne i sastavne delove života i uprkos njima pronađu nove vidove zadovoljstva i ispunjenja.
Reference
Cvijić J. O balkanskim psihičkim tipovima (drugo prošireno izdanje). Beograd: Prosveta. 2014; 1-270.
Čolović M, Stojković M. Midlife crisis – external manifestations and internal changes. Teme; 2017; 40 (2): 315-336.
Hughes M.E, Waite L. J. Marital Biography and Health at Mid-Life. Journal of Health and Social Behavior. 2009; 50: 344-358.
Lyons A.C, Griffin C. Managing menopause: a qualitative analysis of self-help literature for women at midlife. Social Science & Medicine. 2003; 56: 1629–1642.
Marmor J. The crisis of middle age. In: J. Marmor (eds.). Psychiatry in Transition. New York: Brunner Mazel Inc. 1974; 71-76.
Murtagh M.J, Hepworth J. Menopause as a long-term risk to health: implications of general practitioner accounts of prevention for women’s choice and decision-making. Sociology of Health & Illness. 2003a; 25: 185–207.
Murtagh M.J, Hepworth J. Feminist ethics and menopause: autonomy and decision-making in primary medical care. Social Science and Medicine. 2003b; 56: 1643–1652.
Pavlović M. Načini ispoljavanja krize srednjih godina, osećanje smisla života i oblici usklađivanja porodičnih i profesionalnih uloga u Srbiji. Doktorska disertacija. Niš: Filozofski fakultet. 2014; 1-426.
Pudrovska T, Carr D. Psychological adjustment to divorce and widowhood in mid- and later life: do coping strategies and personality protect against psychological distress? Advances in Life Course Research. 2008; 13: 283–317.
Stewart A.J. Ličnost žene srednjeg doba, Psihologija u svetu. 2005; 10 (1-2): 105- 123.
Strohschein L, McDonough P, Monette G, Shao Q. Marital transitions and mental health: Are there gender differences in the short-term effects of marital status change? Social Science & Medicine. 2005; 61: 2293-2303.
Utz R., Reidy E, Carr D, Nesse R, Wortman C.B. The daily consequences of widowhood: The role of gender and intergenerational transfers on subsequent housework performance. Journal of Family Issues. 2004; 25: 683–712.
Windsor T.D, Anstey K.J, Butterworth P, Rodgers B. Behavioral approach and behavioral inhibition as moderators of the association between negative life events and perceived control in midlife. Personality and Individual Diferences. 2008; 44: 1080–1092.