Učestalost i faktori rizika koronarne arterijske bolesti kod bolesnika na hroničnom programu lečenja hemodijalizama

Jelena Ljubičič; Andrej Pešić; Nikola Marinković; Milica Kravljača

doi:10.5937/mp72-34597

Jelena Ljubičič Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu
Andrej Pešić Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu
Nikola Marinković Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu
Milica Kravljača Klinika za nefrologiju, Univerzitetskog Kliničkog centra Srbije, Beograd

DOI: https://doi.org/10.5937/mp72-34597

Ključne reči: hronična bolest bubrega, hemodijaliza, koronarna bolest, Diabetes mellitus

Sažetak

Uvod: Kardiovaskularne bolesti (KVB) predstavljaju najčešći uzrok morbiditeta i mortaliteta (46-60%) osoba sa hroničnom bolešću bubrega (HBB). U cilju zamene bubrežne funkcije u terminalnoj fazi HBB koristi se jedna od tri metode: hemodijaliza, peritoneumska dijaliza ili transplantacija bubrega. Kod čak 40% pacijenata na dijalizi dolazi do nastanka koronarne bolesti kao posledice hroničnih inflamatornih i metaboličkih poremećaja. Faktori rizika, koji doprinose nastanku akutnog koronarnog sindroma kod ovih pacijenata, posledica su hronične anemije, sekundarnog hiperparatireoidizma, hronične inflamacije, insulinske rezistencije i opterećenja volumenom.

Cilj: Procena uticaja metaboličkih i inflamatornih faktora u HBB na nastanak koronarne bolesti kod pacijenata na hroničnom programu lečenja hemodijalizama.

Materijal i metode: Ova anamnestička studija obuhvatala je analizu 115 pacijenata sa terminalnim stadijumom hronične bolesti bubrega lečenih na Odeljenju za hemodijalizu Klinike za nefrologiju Univerzitetskog Kliničkog centra Srbije. Prikupljeni su podaci za period od januara 2015. godine do decembra 2020. godine. Prisustvo i karakteristike koronarne bolesti sagledavane su kroz nalaze elektivnih koronarografija. Takođe, analizirani su laboratorijski parametri, demografske i kliničke karakteristike pacijenata kao i osnovna oboljenja bubrega koja su dovela do HBB. Kao dodatni podaci analizirani su prisustvo Diabetes mellitus-a i vreme trajanja hemodijalize.

Rezultati: Koronarna bolest dijagnostikovana je kod 19 od 115 pacijenata, što predstavlja 16,5% ukupnog broja ispitanika. Pacijenti sa koronarnom bolešću imali su više vrednosti serumskog kalcijuma (2,3 prema 2,2 mmol/L) (p=0,039), dok drugi laboratorijski parametri nisu pokazali ovu vrstu korelacije. U grupi pacijenata sa koronarnom bolešću, čak 84,3% (16 od 19) bili su muškarci (p=0,010), dok je dijagnozu Diabetes mellitus-a imalo 31,6% (6 od 19) ispitanika (p=0,009).

Zaključak: Prisustvo Diabetes mellitus-a, više vrednosti serumskog kalcijuma, kao i pripadnost muškom polu značajno povećavaju rizik od nastanka koronarne bolesti kod pacijenata na hroničnom programu lečenja hemodijalizama.

Ključni pojmovi: hronična bolest bubrega, hemodijaliza, koronarna bolest, Diabetes mellitus

Biografija autora

Milica Kravljača, Klinika za nefrologiju, Univerzitetskog Kliničkog centra Srbije, Beograd

Klinički asistent dr

Reference

1. Cozzolino M, Mangano M, Stucchi A, Ciceri P, Conte1 F, Galassi A. Cardiovascular disease in dialysis patients. Nephrol. Dial. Transplan. 2018; 33: 28-34.
2. Poskurica M, Tirmenštajn Janković B, Poskurica M, Stevanović Đ, Živanović M, Petrović Nikolić et al. Srčana insuficijencija sa očuvanom ejekcionom frakcijom leve komore kod bolesnika na hemodijalizi. Timoč. med. glas. 2017; 42 (2): 93-101.
3. Nedeljković B, Miloradović V, Radovanović M, Nikolić A, Poskurica M, Petrović D. Dijastolna srčana slabost kod pacijenata na hemodijalizi: etiopatogeneza, dijagnostika i lečenje. Med. čas. 2014; 48(1): 21-27.
4. Park KA, Jo HM, Han JS, Kim MJ, Kwun do H, Park MY et al. Features of atherosclerosis in hemodialysis patients. Kidney Res. Clin. Pract. 2013 Dec; 32(4):177-82.
5. London GM. Cardiovascular disease in chronic renal failure: pathophysiologic aspects. Semin. Dial. 2003; 16(2):85-94.
6. Milašinović G. Nacionalni vodič dobre kliničke prakse za prevenciju, dijagnostiku i lečenje hronične bolesti bubrega. Beograd: Republička stručna komisija za izradu i implementaciju vodiča dobre kliničke prakse, Ministarstvo zdravlja Republike Srbije. 2012.
7. Melamed ML, Eustace JA, Plantinga L, Jaar BG, Fink NE, Coresh J et al. Changes in serum calcium, phosphate, and PTH and the risk of death in incident dialysis patients: a longitudinal study. Kidney Int. 2006 Jul; 70(2):351-7.
8. Shanahan CM, Crouthamel MH, Kapustin A, Giachelli CM. Arterial calcification in chronic kidney disease: key roles for calcium and phosphate. Circ. Res. 2011;109(6):697-711.
9. Vadakedath S, Kandi V. Dialysis: A Review of the Mechanisms Underlying Complications in the Management of Chronic Renal Failure. Cureus. 2017 Aug 23;9(8):e1603.
10. De Albuquerque Seixas E, Carmello BL, Kojima CA, Contti MM, Modeli de Andrade LG, Maiello JR et al. Frequency and clinical predictors of coronary artery disease in chronic renal failure renal transplant candidates. Ren Fail. 2015 May;37(4):597-600.
11. Mercuro G, Deidda M, Piras A, Dessalvi CC, Maffei S, Rosano GM. Gender determinants of cardiovascular risk factors and diseases. J Cardiovasc Med (Hagerstown). 2010 Mar;11(3):207-20.
12. Murdeshwar HN, Anjum F. Hemodialysis. 2020 Dec 4. StatPearls Publishing; 2021 Jan. PMID: 33085443.
13. Aronson D, Edelman ER. Coronary artery disease and diabetes mellitus. Cardiol Clin. 2014 Aug;32(3):439-55.
14. Ferrannini G, Manca ML, Magnoni M, Andreotti F, Andreini D, Latini R et al. Coronary Artery Disease and Type 2 Diabetes: A Proteomic Study. Diabetes Care. 2020 Apr;43(4):843-851.
15. Hruska KA, Seifert M, Sugatani T. Pathophysiology of the chronic kidney disease-mineral bone disorder. Curr Opin Nephrol Hypertens. 2015 Jul;24(4):303-9.
16. Ohtake T, Kobayashi S. Impact of vascular calcification on cardiovascular mortality in hemodialysis patients: clinical significance, mechanisms and possible strategies for treatment. Ren. Replace. Ther. 2017; 3, 13.
17. Walker MD, Silverberg SJ. Cardiovascular aspects of primary hyperparathyroidism. J Endocrinol Invest. 2008 Oct;31(10):925-31.
18. Lind L, Skarfors E, Berglund L, Lithell H, Ljunghall S. Serum calcium: a new, independent, prospective risk factor for myocardial infarction in middle-aged men followed for 18 years. J Clin Epidemiol. 1997 Aug;50(8):967-73.