JEDINJENJA VANADIJUMA – NOVI MOGUĆI LEKOVI U TERAPIJI ŠEĆERNE BOLESTI

  • Marko Dinčić Institut za patološku fiziologiju Medicinski fakultet Univerzitet u Beogradu
  • Mirjana B. Čolović Laboratorija za fizičku hemiju, Institut za nuklearne nauke „Vinča”, Institut od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, Univerzitet u Beogradu
  • Jasna Todorović Institut za patološku fiziologiju Medicinski fakultet, Univerzitet u Beogradu
Ključne reči: dijabetes, terapija dijabetesa, vanadijum, neorganska i organska jedinjenjenja vanadijuma, polioksovanadati

Sažetak


Glavni ciljevi u lečenju osoba sa dijabetesom su ostvarenje individualnih glikemijskih ciljeva i prevencija komplikacija. Današnja savremena terapija dijabetesa uz izuzetne uspehe ima i određena ograničenja, kao što su: paranteralni put primene leka, smanjenje efikasnosti leka nakon početnog poboljšanja glikemije, nedostupnost novijih lekova u nerazvijenim zemljama ili nepristupačnost leka zbog visoke cene. Zbog toga postoji stalna potreba za razvojem jeftinihijih i lakših za primenu antihipeglikemijskih lekova, kao i veće efikasnosti i manje toksičnosti. U tom cilju, znatan broj studija ispitivao je uticaj neorganskih i organskih jedinjenja vanadijuma u snižavanju vrednosti hiperglikemije. Pokazano je da neorganska jedinjenja vanadijuma nakon peroralne primene imaju jako nizak stepen apsorpcije, tako da su visoke doze u snižavanju hiperglikemije izazivale ozbiljne neželjene efekte kod ispitanika. Sa druge strane, organsko jedinjenje vanadijuma bis(etilmaltolat)oksovanadijum(IV) došlo je do faze 2 kliničke studije ispitivanja antidijabetičke efikasnosti i bezbednosti, ali je studija prekinuta zbog nefrotoksičnog neželjenog efekta. Poslednjih nekoliko godina, velika pažnja je posvećena istraživanju antidijabetičke aktivnosti polioksovanadata, međutim još uvek je mali broj podataka o toksičnom potencijalu ovih jedinjenja. Iako je odavno dokazana antidijabetička aktivnost, tačni mehanizmi dejstva jedinjenja vanadijuma još uvek nisu u potpunosti razjašnjeni. U literaturi se navodi da jedinjenja vanadijuma mogu delovati na: sekreciju insulina, osetljivost ciljnih tkiva na insulin, stvaranje glukoze u jetri ili obim apsorpcije glukoze u digestivnom traktu. U zaključku, uprkos obećavajućim rezultatima dobijenim u istraživanjima na životinjama i ljudima, za sada još uvek nije otkriveno jedinjenje vanadijuma delotvorno u snižavanju hiperglikemije, uz istovremeno prihvatljivu bezbednost i sigurnost. Zbog toga je u budućnosti je potrebno ulagati u pronalaženje novih jedinjenja vanadijuma čije koristi će biti veće u odnosu na rizike. 

Biografije autora

Mirjana B. Čolović, Laboratorija za fizičku hemiju, Institut za nuklearne nauke „Vinča”, Institut od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, Univerzitet u Beogradu

Viši naučni saradnik

Jasna Todorović, Institut za patološku fiziologiju Medicinski fakultet, Univerzitet u Beogradu

Vanredni profesor 

Reference

1.         Saeedi P, Petersohn I, Salpea P, Malanda B, Karuranga S, Unwin N, et al. Global and regional diabetes prevalence estimates for 2019 and projections for 2030 and 2045: Results from the International Diabetes Federation Diabetes Atlas, 9(th) edition. Diabetes Res Clin Pract. 2019;157:107843.


2.         Stratton IM, Adler AI, Neil HA, Matthews DR, Manley SE, Cull CA, et al. Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): prospective observational study. Bmj. 2000;321(7258):405-12.


3.         Holman RR, Paul SK, Bethel MA, Matthews DR, Neil HA. 10-year follow-up of intensive glucose control in type 2 diabetes. N Engl J Med. 2008;359(15):1577-89.


4.         Jomova K, Makova M, Alomar SY, Alwasel SH, Nepovimova E, Kuca K, et al. Essential metals in health and disease. Chem Biol Interact. 2022;367:110173.


5.         Zoroddu MA, Aaseth J, Crisponi G, Medici S, Peana M, Nurchi VM. The essential metals for humans: a brief overview. J Inorg Biochem. 2019;195:120-9.


6.         Cilliers K. Trace element alterations in Alzheimer's disease: A review. Clin Anat. 2021;34(5):766-73.


7.         Domingo JL, Marquès M. The effects of some essential and toxic metals/metalloids in COVID-19: A review. Food Chem Toxicol. 2021;152:112161.


8.         Sun H, Zhang L, Szeto KY. Bismuth in medicine. Met Ions Biol Syst. 2004;41:333-78.


9.         Maanvizhi S, Boppana T, Krishnan C, Arumugam G. Metal complexes in the management of diabetes mellitus: a new therapeutic strategy. J Int J Pharm Pharm Sci. 2014;6(7):40-4.


10.       Fotopoulou E, Titilas I, Ronconi L. Metallodrugs as Anticancer Chemotherapeutics and Diagnostic Agents: A Critical Patent Review (2010-2020). Recent Pat Anticancer Drug Discov. 2022;17(1):42-54.


11.       Mjos KD, Orvig C. Metallodrugs in medicinal inorganic chemistry. Chem Rev. 2014;114(8):4540-63.


12.       Wiernsperger N, Rapin J. Trace elements in glucometabolic disorders: an update. Diabetol Metab Syndr. 2010;2:70.


13.       Hiromura M, Sakurai H. Action mechanism of metallo-allixin complexes as antidiabetic agents. J Pure Applied Chemistry. 2008;80(12):2727-33.


14.       Beliaeva NF, Gorodetskiĭ VK, Tochilkin AI, Golubev MA, Semenova NV, Kovel'man IR. [Vanadium compounds--a new class of therapeutic agents for the treatment of diabetes mellitus]. Vopr Med Khim. 2000;46(4):344-60.


15.       Thompson KH, Lichter J, LeBel C, Scaife MC, McNeill JH, Orvig C. Vanadium treatment of type 2 diabetes: a view to the future. J Inorg Biochem. 2009;103(4):554-8.


16.       Badmaev V, Prakash S, Majeed M. Vanadium: a review of its potential role in the fight against diabetes. J Altern Complement Med. 1999;5(3):273-91.


17.       Ma J, Pan LB, Wang Q, Lin CY, Duan XL, Hou H. Estimation of the daily soil/dust (SD) ingestion rate of children from Gansu Province, China via hand-to-mouth contact using tracer elements. Environ Geochem Health. 2018;40(1):295-301.


18.       Treviño S, Díaz A, Sánchez-Lara E, Sanchez-Gaytan BL, Perez-Aguilar JM, González-Vergara E. Vanadium in Biological Action: Chemical, Pharmacological Aspects, and Metabolic Implications in Diabetes Mellitus. Biol Trace Elem Res. 2019;188(1):68-98.


19.       Pessoa JC, Etcheverry S, Gambino D. Vanadium compounds in medicine. Coord Chem Rev. 2015;301:24-48.


20.       Ścibior A, Pietrzyk Ł, Plewa Z, Skiba A. Vanadium: Risks and possible benefits in the light of a comprehensive overview of its pharmacotoxicological mechanisms and multi-applications with a summary of further research trends. J Trace Elem Med Biol. 2020;61:126508.


21.       Scrivens PJ, Alaoui-Jamali MA, Giannini G, Wang T, Loignon M, Batist G, et al. Cdc25A-inhibitory properties and antineoplastic activity of bisperoxovanadium analogues. Mol Cancer Ther. 2003;2(10):1053-9.


22.       Verma S, Cam MC, McNeill JH. Nutritional factors that can favorably influence the glucose/insulin system: vanadium. J Am Coll Nutr. 1998;17(1):11-8.


23.       Semiz S. Vanadium as potential therapeutic agent for COVID-19: A focus on its antiviral, antiinflamatory, and antihyperglycemic effects. J Trace Elem Med Biol. 2022;69:126887.


24.       Barrio DA, Etcheverry SB. Potential use of vanadium compounds in therapeutics. Curr Med Chem. 2010;17(31):3632-42.


25.       Heyliger CE, Tahiliani AG, McNeill JH. Effect of vanadate on elevated blood glucose and depressed cardiac performance of diabetic rats. Science. 1985;227(4693):1474-7.


26.       Halberstam M, Cohen N, Shlimovich P, Rossetti L, Shamoon H. Oral vanadyl sulfate improves insulin sensitivity in NIDDM but not in obese nondiabetic subjects. Diabetes. 1996;45(5):659-66.


27.       Mukherjee S, Chattopadhyay M, Bhattacharya S, Dasgupta S, Hussain S, Bharadwaj SK, et al. A Small Insulinomimetic Molecule Also Improves Insulin Sensitivity in Diabetic Mice. PLoS One. 2017;12(1):e0169809.


28.       Thompson KH, Orvig C. Vanadium in diabetes: 100 years from Phase 0 to Phase I. J Inorg Biochem. 2006;100(12):1925-35.


29.       Aureliano M, Gumerova NI, Sciortino G, Garribba E, McLauchlan CC, Rompel A, et al. Polyoxidovanadates' interactions with proteins: An overview. Coord Chem Rev. 2022;454:214344.


30.       Nomiya K, Torii H, Hasegawa T, Nemoto Y, Nomura K, Hashino K, et al. Insulin mimetic effect of a tungstate cluster. Effect of oral administration of homo-polyoxotungstates and vanadium-substituted polyoxotungstates on blood glucose level of STZ mice. J Inorg Biochem. 2001;86(4):657-67.


31.       Treviño S, Sánchez-Lara E, Sarmiento-Ortega VE, Sánchez-Lombardo I, Flores-Hernández J, Pérez-Benítez A, et al. Hypoglycemic, lipid-lowering and metabolic regulation activities of metforminium decavanadate (H2Metf)3 [V10O28]·8H2O using hypercaloric-induced carbohydrate and lipid deregulation in Wistar rats as biological model. J Inorg Biochem. 2015;147:85-92.


32.       García-Vicente S, Yraola F, Marti L, González-Muñoz E, García-Barrado MJ, Cantó C, et al. Oral insulin-mimetic compounds that act independently of insulin. Diabetes. 2007;56(2):486-93.


33.       Goldwaser I, Gefel D, Gershonov E, Fridkin M, Shechter Y. Insulin-like effects of vanadium: basic and clinical implications. J Inorg Biochem. 2000;80(1-2):21-5.


34.       Cam MC, Brownsey RW, McNeill JH. Mechanisms of vanadium action: insulin-mimetic or insulin-enhancing agent? Can J Physiol Pharmacol. 2000;78(10):829-47.


35.       Poucheret P, Verma S, Grynpas MD, McNeill JH. Vanadium and diabetes. Mol Cell Biochem. 1998;188(1-2):73-80.


36.       Fantus IG, Tsiani E. Multifunctional actions of vanadium compounds on insulin signaling pathways: evidence for preferential enhancement of metabolic versus mitogenic effects. Mol Cell Biochem. 1998;182(1-2):109-19.


37.       Marzban L, McNeill JH. Insulin‐like actions of vanadium: Potential as a therapeutic agent. J Trace Elem Med Biol. 2003;16(4):253-67.


38.       Strout HV, Vicario PP, Saperstein R, Slater EE. The insulin-mimetic effect of vanadate is not correlated with insulin receptor tyrosine kinase activity nor phosphorylation in mouse diaphragm in vivo. Endocrinology. 1989;124(4):1918-24.


39.       Xie MJ, Zhu MR, Lu CM, Jin Y, Gao LH, Li L, et al. Synthesis and characterization of oxidovanadium complexes as enzyme inhibitors targeting dipeptidyl peptidase IV. J Inorg Biochem. 2017;175:29-35.


40.       Bâlici Ş, Wankeu-Nya M, Rusu D, Nicula GZ, Rusu M, Florea A, et al. Ultrastructural Analysis of In Vivo Hypoglycemiant Effect of Two Polyoxometalates in Rats with Streptozotocin-Induced Diabetes. Microsc Microanal. 2015;21(5):1236-48.


41.       Kazmi M, Zaib S, Ibrar A, Amjad ST, Shafique Z, Mehsud S, et al. A new entry into the portfolio of α-glucosidase inhibitors as potent therapeutics for type 2 diabetes: Design, bioevaluation and one-pot multi-component synthesis of diamine-bridged coumarinyl oxadiazole conjugates. Bioorg Chem. 2018;77:190-202.


 


 


 

Objavljeno
2024/05/08
Rubrika
Mini pregledni članak