USTAVNA OBAVEZA ISTOVETNOG PORESKOG TRETMANA BRAKA, VANBRAČNE ZAJEDNICE I ISTOPOLNIH ZAJEDNICA U REPUBLICI SRBIJI
Sažetak
U ovom radu autor usmerava svoju pažnju na načelno pitanje poreskog
tretmana istopolnih zajednica u poređenju sa tretmanom koji je predviđen za heteroseksualne
bračne i vanbračne zajednice u srpskom pravu. Različit tretman određenih
društvenih pojava može predstavljati zabranjeni oblik diskriminacije samo
pod uslovom da pokažemo da su posmatrane pojave uporedive, i to upravo iz
perspektive objekta zaštite koji je predviđen zabranom diskriminacije. Problem sa
kojim se suočavamo jeste da se naše razumevanje određenih pojava menjalo kroz
vreme, za šta je najbolji primer činjenica da bi i Aristotel, tvorac koncepta diskriminacije,
imao problem da razume tvrdnju da su svi ljudi jednaki u svojim pravima
i obavezama pred zakonom. Autor polazi od premise da poreski tretman istopolnih
zajednica treba posmatrati kroz vizuru načela jednakosti u poreskom pravu, koje je
sadržano u čl. 91. st. 2. Ustava Srbije kojim se nalaže da je obaveza plaćanja poreza
i drugih dažbina opšta i da se zasniva na ekonomskoj moći obveznika. Stoga u
slučaju da istopolna zajednica sadrži iste one aspekte koji utiču na ekonomsku moć
obveznika, aspekte koji postoje u slučaju heteroseksualnog braka i vanbračne zajednice,
Ustav Srbije nam nalaže da joj obezbedimo istovetan poreski tretman koji je
posledica života u heteroseksualnoj zajednici. Na ovaj način autor otvara prostor i
za kritički osvrt na poreske norme Nacrta zakona o istopolnim zajednicma iz 2021.
godine, odnosno za predlaganje rešenja koja bi omogućila lakše, a pre svega održivije,
postizanje osnovnog cilja kome se teži, a to je svakako otklanjanje diskriminacije
istopolnih zajednica u srpskom pravnom sistemu.
Reference
Literatura
1. Draškić, M., 2020, Komentar Porodičnog zakona – drugo izmenjeno i dopunjeno
izdanje, Službeni glasnik, Beograd.
2. Petrašević, T., Duić, D., Buljan, E., 2017, Prava istopolnih zajenica u Evropskoj uniji
sa posebnim osvrtom na Republiku Hrvatsku, Strani pravni život, Vol. 61, br. 3.
3. Popović, D., 2020, Poresko pravo – osamnaesto, izmenjeno i dopunjeno izdanje,
Pravni fakultet u Beogradu.
4. Popović, D., Ilić-Popov, G., 2011, Jednakost građana u poreskom pravu, Godišnjak
Pravnog fakulteta u Banjoj Luci, 33.
5. Popović, D., Vanzakonska forma braka u praksi Evropskog suda za ljudska prava:
uporedna analiza dva slučaja, u: Draškić, M., Šarkić, N., Arsić, J. (ur.), 2018, Poro-
dični zakon – dvanaest godina posle, Beograd, Pravni fakultet Univerziteta Union
i Službeni glasnik.
6. Rečević, T., 2021, Međunarodni uticaj na demokratiju u Srbiji, u: Spasojević, D.
(ur.), Podrivanje demokratije – procesi i institucije u Srbiji od 2010. do 2020. godine,
Crta.
7. Schmid, S., 2015, Income Tax Treatment of Same-Sex Couples: Windsor vs. State
Marriage Bans, Marquet Law Review, Vol. 98, No. 4.
8. Seto, P. T., 2008, The Unintended Tax Advantages of Gay Marriage, Washington
and Lee Law Review, Vol. 65, No. 4.
9. Vuković, I., 2021, Istopolne zajednice u Srbiji? Pravne nedoumice i moguće uređenje,
Dosije, Beograd.
10. Wasik. M., 2019, The Other Side of Tax Discrimination. Lack of Recognition for
Same-Sex Couples and Its Fiscal Consequences, Zbornik Pravnog fakulteta u Rijeci,
Vol. 40, br. 2.
Propisi
1. Zakon o budžetskom sistemu, Sl. glasnik RS, br. 54/09, 73/10, 101/10, 101/11,
93/12, 62/13, 63/13, 108/13, 142/14, 68/15, 103/15, 99/16, 113/17, 95/18, 31/19,
72/19, 149/20, 118/21, 118/21.
2. Zakon o zabrani diskriminacije, Sl. glasnik RS, br. 22/09, 52/21.
3. Zakon o porezu na dohodak građana, Sl. glasnik RS, br. 24/01, 80/02, 80/02,
135/04, 62/06, 65/06, 31/09, 44/09, 18/10, 50/11, 91/11, 93/12, 114/12, 47/13,
48/13, 108/13, 57/14, 68/14, 112/15, 113/17, 95/18, 86/19, 153/20, 44/21, 118/21.
4. Zakon o porezu na dobit pravnih lica, Sl. glasnik RS, br. 25/01, 80/02, 80/02,
43/03, 84/04, 18/10, 101/11, 119/12, 47/13, 108/13, 68/14, 142/14, 91/15, 112/15,
113/17, 95/18, 86/19, 153/20, 118/21.
5. Zakon o porezu na dodatu vrednost, Sl. glasnik RS, br. 84/04, 86/04, 61/05, 61/07,
93/12, 108/13, 68/14, 142/14, 83/15, 108/16, 113/17, 30/18, 72/19, 153/20.
6. Zakon o porezima na imovinu, Sl. glasnik RS, br. 43/94, 53/95, 54/96, 42/98,
18/99, 21/99, 27/99, 33/99, 48/99, 54/99, 42/02, 45/02, 84/02.
7. Zakon o porezima na imovinu, Sl. glasnik RS, br. 26/01, 42/02, 45/02, 80/02,
80/02, 135/04, 61/07, 5/09, 101/10, 24/11, 78/11, 57/12, 47/13, 68/14, 95/18,
99/18, 86/19, 144/20, 118/21.
8. Zakon o poreskom postupku i poreskoj administraciji, Sl. glasnik RS, br. 80/02,
84/02, 23/03, 70/03, 55/04, 61/05, 85/05, 62/06, 61/07, 20/09, 72/09, 53/10,
101/11, 2/12, 93/12, 47/13, 108/13, 68/14, 105/14, 112/15, 15/16, 108/16, 30/18,
95/18, 86/19, 144/20, 96/21.
9. Pravilnik o kriterijumima za ostvarivanje prava na oslobođenje od plaćanja poreza
na kapitalni dobitak, Sl. glasnik RS, br. 38/01.
10. Porodični zakon, Sl. glasnik RS, br. 18/05, 72/11, 6/15.
11. Ustav Srbije, Sl. glasnik RS, br. 1/90
12. Ustav Srbije, Sl. glasnik RS, br. 98/06, 16/22.
Sudska praksa
1. ECtHR, Schalk and Kopf v. Austria, no. 30141/04, Judgment of 24 June 2010.
2. ECtHR, Taddeucci and McCall v. Italy, no. 51362/09, Judgment of 30 June 2016.
3. ECtHR, Oliari and Others v. Italy, nos. 18766/11 & 36030/1, Judgment of 21 October
2015.
4. Mišljenje Ministarstva finansija Republike Srbije br. 430-03-00416/2011-04, od 9.
septembra 2010. godine.
5. Odluka Ustavnog suda Srbije, IU-275/02, od 27. novembra 2003. godine, objavljena
u Sl. glasniku RS, br. 2/04.
6. Odluka Ustavnog suda, IU-39/04, od 16. septembra 2004. godine, objavljena u Sl.
glasniku RS, br. 122/04.
7. Odluka Ustavnog suda Srbije, IUz br. 231/2009, od 22. jula 2010. godine, objavljena
u Sl. glasniku RS, br. 89/10.
8. Odluka Ustavnog suda Srbije, IU-347/2005, od 22. jula 2010. godine, objavljena u
Sl. glasniku RS, br. 18/2011.
9. Odluka Ustavnog suda Srbije, IUz/128/11, od 8. novembra 2012. godine, objavljena
u Sl. glasniku RS, br. 114/12.
10. Odluka Ustavnog suda Srbije, IUz/128/11, od 8. novembra 2012. godine, objavljena
u Sl. glasniku RS, br. 114/12.
11. Presuda Upravnog suda, 9 U 17166/15, od 31. avgusta 2017. godine.
12. United States v. Windsor, 570 U.S. 744 (2013).
Izvori sa interneta
1. https://www.minljmpdd.gov.rs/javne-rasprave.php (17. 4. 2022).
2. Council of Europe, Expert Opinion on the Draft Law on Same-Sex Unions of
Serbia, Strasburg, 28 May 2022 (https://rm.coe.int/opinion-same-sex-unionsserbia/
1680a2b5b3).