Razumevanje jezika i verbalno pamćenje kod starijih osoba

Verica Paunović; Mile Vuković

doi:10.5937/specedreh24-50673

Verica Paunović Univerzitet u Beogradu, Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju https://orcid.org/0009-0003-2369-0438
Mile Vuković Univerzitet u Beogradu, Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju

DOI: https://doi.org/10.5937/specedreh24-50673

Ključne reči: starije osobe, fiziološko starenje, razumevanje jezika, verbalno pamćenje

Sažetak

Uvod: Smatra se da kod normalnog procesa starenja može doći do slabljenja određenih jezičkih i kognitivnih funkcija. Cilj: Cilj ovog rada je utvrđivanje sposobnosti razumevanja jezika i verbalnog pamćenja kod starijih ljudi. Metod: Uzorak se sastoji od 50 ispitanika, podeljenih u tri grupe. Prve dve grupe činili su stariji ispitanici, od kojih prvu grupu 19 ispitanika od 66 do 75 godina, a drugu 15 ispitanika koji su imali od 76 do 85 godina. Kontrolnu grupu činilo je 16 ispitanika od 30 do 60 godina. Razumevanje jezika procenjeno je Token testom (TT), a verbalno pamćenje Rejovim testom verbalnog pamćenja (RAVLT). Rezultati: Stariji ispitanici koji su imali od 76 do 85 godina bili su značajno lošiji na TT u odnosu na ispitanike od 66 do 75 godina (U = 79.50), kao i u odnosu na kontrolnu grupu (U = 50.50). Obe grupe starijih ispitanika bile su statistički značajno lošije na svih pet ponavljanja liste reči RAVLT u poređenju sa ispitanicima kontrolne grupe. Takođe, mlađa grupa starijih ispitanika (od 66 do 75 godina) postigla je bolje rezultate na prva četiri ponavljanja liste reči u poređenju sa starijom grupom (od 76 do 85 godina). Nije utvrđena statistički značajna povezanost između postignuća na TT i RAVLT-u ni u jednoj grupi starijih ispitanika. Zaključak: Starije osobe imaju slabija postignuća na testu razumevanja jezika i verbalnom pamćenju u poređenju sa ispitanicima mlađeg životnog doba. Sa povećanjem godina života uočava se pad performansi na zadacima razumevanja jezika i verbalnog pamćenja.

Reference

1. Burke, M. D. & Mackay, D. G. (1997). Memory, language, and ageing. Phil. Trans. R. Soc. Lond. B, 352,1845–1856. http://doi.org/10.1098/rstb.1997.0170
2. DeDe, G., Caplan, D., Kemtes, K., & Waters, G. (2004). The Relationship Between Age, Verbal Working Memory, and Language Comprehension. Psychology and Aging, 19(4), 601–616. https://doi.org/10.1037/0882-7974.19.4.601
3. Fichman, H. C., Dias, L. B. T., Fernandes, C. S., Lourenço, R., Caramelli, P., & Nitrini, R. (2010). Normative data and construct validity of the Rey Auditory Verbal Learning Test in a Brazilian elderly population. Psychology & Neuroscience, 3(1), 79–84. https://doi.org/10.3922/j.psns.2010.1.010
4. Galić, S. (2009). Neuropsihologijska procjena. Naklada Slap.
5. Krstić, N., Vidović, P., Vuković, M. (2011). Razumevanje složenih iskaza kod dece sa razvojnim jezičkim poremećajem. Specijalna edukacija i rehabilitacija, 10(4), 633-651. ID: 188493324
6. Malloy-Diniz, L. F., Lasmar, V. A., Gazinelli, L.deS., Fuentes, D., & Salgado, J. V. (2007). The Rey Auditory-Verbal Learning Test: applicability for the Brazilian elderly population. Revista brasileira de psiquiatria (Sao Paulo, Brazil : 1999), 29(4), 324–329. https://doi.org/10.1590/s1516-44462006005000053
7. Mitrushina, M., Satz, P., Chervinsky, A., & D'Elia, L. (1991). Performance of four age groups of normal elderly on the Rey Auditory-Verbal Learning Test. Journal of clinical psychology, 47(3), 351–357. https://doi.org/10.1002/1097-4679(199105)47:3<351::aid-jclp2270470305>3.0.co;2-s
8. Moreira, L., Schlottfeld, C. G., de Paula, J. J., Daniel, M. T., Paiva, A., Cazita, V., Coutinho, G., Salgado, J. V. & Malloy – Diniz, L.F. (2011). Normative study of the Token Test (short version): preliminary data for a sample of Brazilian seniors. Archives of Clinical Psychiatry, 38(3), 97-101. doi: http://dx.doi.org/10.1590/S0101-60832011000300003
9. Pavlović, D. (1999). Dijagnostički testovi u neuropsihologiji. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
10. Silagi, M. L., Rabelo, C. M., Schochat, E., & Mansur, L. L. (2015). Healthy Aging and Compensation of Sentence Comprehension Auditory Deficits. BioMed research international, 2015, 640657. https://doi.org/10.1155/2015/640657
11. Snitz, B., Unverzagt, F., Chang, C., Bilt, J., Gao, S., Saxton, J., Hall, J. & Ganguli, M. (2009). Effects of age, gender, education and race on two tests of language ability in community-based older adults. International Psychogeriatrics, 21(6), 1051-1062. doi:10.1017/S1041610209990214
12. Van der Linden, M., Hupet, M., Feyereisen, P., Schelstraete, M-A., Bestgen,Y., Bruyer, R., Lories, G., Ahmadi, E. A. & Seron, X. (1999). Cognitive Mediators of Age-Related Differences in Language Comprehension and Verbal Memory Performance. Aging, Neuropsychology, and Cognition, 6(1), 32-55, DOI: 10.1076/anec.6.1.32.791
13. Vuković, M. (1995). Poremećaji razumevanja sintaksičkih konstrukcija kod bolesnika sa Brokinom afazijom. Beogradska defektološka škola, 39(1), 35-40.
14. Vuković, M. (2019a). Neurodegenerativni poremećaji govora i jezika. Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju.
15. Vuković, M. (2019b). Afaziologija (Peto dopunjeno izdanje). Planeta print.
16. Vuković, M., Jerkić, L. (2021). Morfosintaksičke sposobnosti: preliminarno ispitivanje. Konferencija: Specijalna edukacija i rehabilitacija danas. 119-120.
17. Vuković, M., Stanković, A. (2023). Leksičko-semantičke sposobnosti i egzekutivne funkcije kod starijih osoba. Specijalna edukacija i rehabilitacija, 22(2), 135-148.
18. Vuković, M., Vuksanović, J., & Vuković, I. (2008). Comparison of the recovery patterns of language and cognitive functions in patients with post-traumatic language processing deficits and in patients with aphasia following a stroke. Journal of communication disorders, 41(6), 531–552. https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2008.04.001
19. Škara, Z., Vuković, M. (2017). Procena sposobnosti razumevanja jezika kod dece sa specifičnim jezičkim poremećajem i promenama elektroencelografskih aktivnosti: preliminarno ispitivanje. Beogradska defektološka škola, 23(1), 27-40.