USVOJENOST TEORIJE UMA KOD DECE I ADOLESCENATA S LAKOM INTELEKTUALNOM OMETENOŠĆU

Branislav Brojčin; Nenad Glumbić; Mirjana Đorđević

doi:10.5937/specedreh13-5428

Branislav Brojčin Univerzitet u Beogradu ‒ Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju
Nenad Glumbić Univerzitet u Beogradu ‒ Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju
Mirjana Đorđević Univerzitet u Beogradu ‒ Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju

DOI: https://doi.org/10.5937/specedreh13-5428

Abstract

Teorija uma je sposobnost pripisivanja mentalnih stanja (verovanja, želja, namera i emocija) sebi i drugima, kako bi se predvidelo i objasnilo uočeno ponašanje.

Osobe s intelektualnom ometenošću kasne u razvoju ove sposobnosti značajne za uspešne socijalne interakcije, socijalnu responzivnost i harmonične odnose u svakodnevnom životu.

Cilj ovog rada je da ispita usvojenost teorije uma, sagledane kroz zadatke pogrešnog verovanja prvog i drugog reda, kod dece s lakom IO školskog uzrasta, kao i odnos ove sposobnosti s uzrastom, polom, nivoom intelektualnog funkcionisanja i bilingvizmom ispitanika.

Usvojenost teorije uma prvog i drugog reda ispitana je kod 120 dece i adolescenata s lakom intelektulanom ometenošću, uzrasta od 8 do 16 godina, test pričama "Sanja i Ana", koje spadaju u zadatke "neočekivanog premeštanja".

Teoriju uma prvog reda usvaja 68% procenata naših ispitanika, dok je pri proveri usvojenosti teorije uma drugog reda uspešno 48% ispitanika. Usvojenost teorije uma prati uobičajen tok razvoja. Nije pronađena značajna razlika u usvojenosti teorije uma prvog i drugog reda kod ispitanika različitog pola i nivoa inteligencije, kao ni kod monolingvalnih i bilingvalnih ispitanika. Nasuprot tome, pronađena je značajna razlika u uspešnosti rešavanja zadataka teorije uma kada su u pitanju neki indikatori socio-ekonomskog statusa.