Obrazovni profil zaposlenih u službi za tretman u zatvorima u Srbiji

Vera Petrović; Antonija Raspopović

doi:10.5937/specedreh24-59024

Vera Petrović Univerzitet u Beogradu - Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju https://orcid.org/0000-0002-6652-5198
Antonija Raspopović student doktorskih studija, Univerzitet u Beogradu – Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd, Srbija https://orcid.org/0000-0002-7416-605X

DOI: https://doi.org/10.5937/specedreh24-59024

Ključne reči: zatvor, osuđena lica, služba za tretman, službenici tretmana

Sažetak

Uvod: Tretman osuđenih lica na izvršenju zatvorske kazne uključuje niz aktivnosti koje se realizuju u cilju njihove resocijalizacije i reintegracije u društvenu zajednicu. Da bi tretman bio efektivan, pored mnogobrojnih preduslova koji moraju biti ispunjeni, a koji se tiču uslova zatvorskog života, važno je da ga realizuju službenici koji imaju adekvatna znanja i veštine za rad sa osuđenim licima. Cilj: Cilj istraživanja je utvrđivanje karakteristika službenika tretmana koje se odnose na njihovo formalno obrazovanje, te ukazivanje na neophodnost adekvatnog odabira stručnog kadra koji će raditi u penalnim institucijama. Metode: Uzorak su činila 43 službenika tretmana iz kazneno-popravnih zavoda u Sremskoj Mitrovici (39.5%), Požarevcu (34.9%) i Nišu (25.6%). U uzorku je bilo 27 žena (62.8%) i 16 muškaraca (37.2%). Rezultati: Nalazi istraživanja ukazuju da zaposleni značajno češće poseduju formalno obrazovanje za obavljanje poslova službenika tretmana (83.7%), te da su u strukturi zaposlenih dominantni defektolozi – specijalni pedagozi (37.2%). Značajne razlike u formalnom obrazovanju nisu detektovane u odnosu na činjenicu da li su službenici tretmana angažovani u Odseku za ispitivanje ličnosti ili Odseku za realizaciju tretmana, kao ni prema zatvoru u kom rade. Vredan pažnje je i nalaz da su jedino psiholozi zastupljeni u sva tri zatvora. Zaključak: Iako je struktura zaposlenih u odnosu na formalno obrazovanje povoljna, važno je uložiti dodatne napore kako bi u zatvorima u Srbiji postojala raznovrsna struktura službenika tretmana. Na taj način bi svako od njih iz domena svoje ekspertize, a u skladu sa potrebama osuđenih lica, mogao da doprinese ispunjenju svrhe izvršenja kazne zatvora.

Reference

Armstrong, G. S., & Griffin, M. L. (2004). Does the job matter? Comparing correlates of stress among treatment and correctional staff in prisons. Journal of Criminal Justice, 32(6), 577-592. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2004.08.007

Beijersbergen, K. A., Dirkzwager, A. J., Molleman, T., van der Laan, P. H., & Nieuwbeerta, P. (2015). Procedural justice in prison: The importance of staff characteristics. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 59(4), 337-358. https://doi.org/10.1177/0306624x13512767

Campos, R. G., Aparecida de Abreu, A., & Silva, S. L. (2023). Occupational Stress in Criminal Police: Study in a Prison Unit in Minas Gerais. Revista de Administração da UFSM, 15, 854-874. https://doi.org/10.5902/1983465969143

Caravaca Sánchez, F., Carrión Tudela, J., & Pastor Seller, E. (2018). Burnout Syndrome and Work Satisfaction in Professionals of Social Work in Prisons of Spain. Revista Espanola de Sanidad Penitenciaria, 20(2), 40-46.

Coyle, A., & Fair, H. (2018). A human rights approach to prison management: Handbook for prison staff (Third Edition). Institute for Criminal Policy Research Birkbeck, University of London.

Cuculić, A. (2006). Stres i burn-out sindrom kod djelatnika penalnih institucija. Kriminologija & socijalna integracija: časopis za kriminologiju, penologiju i poremećaje u ponašanju, 14(2), 61-78.

Ćopić, S., Stevanović, I., i Vujičić, N. (2024). Kvalitet života u zatvorima u Srbiji: Norma, praksa i mere unapređenja. Institut za kriminološka i sociološka istraživanja. https://doi.org/10.47152/PrisonLIFE.D4.9

Garland, B. E., & McCarty, W. P. (2006). Explaining perceptions of administrative support among prison treatment staff: A spotlight on deputy wardens in charge of treatment. Journal of Offender Rehabilitation, 44(2-3), 81-115. https://doi.org/10.1300/J076v44n02_04

Griffin, M. L., Hogan, N. L., & Lambert, E. G. (2012). Doing “people work” in the prison setting: An examination of the job characteristics model and correctional staff burnout. Criminal Justice and Behavior, 39(9), 1131-1147. http://dx.doi.org/10.1177/0093854812442358

Inicijativa mladih za ljudska prava. (2016). Prava lica lišenih slobode u zatvorskom sistemu Srbije. http://www.yihr.rs/wp-content/uploads/2016/06/Prava-lica-li%C5%A1enih-slobode-SRB.pdf

Jovanić, G., i Petrović, V. (2018). Procena rizika recidivizma kod osuđenih na zatvorsku kaznu. Bezbednost, 60(2), 5-29. https://doi.org/10.5937/bezbednost1802005J

Jukić, R., i Sabljo, M. (2017). Penološka andragogija – zatvorski tretman i mogućnosti resocijalizacije zatvorenika. Andragoški glasnik, 21(1-2), 27-36.

Karović, S. (2024). Reintegracija bivših osuđenika ili put u recidivizam (kriminalni povrat). Zbornik Instituta za kriminološka i sociološka istraživanja, 43(3), 25-37. https://doi.org/10.47152/ziksi2024032

Knežić, B. (2017a). Andragoški kadrovi u kazneno-popravnim zavodima – između potreba i realnosti. Andragoške studije, 1, 25–43. https://doi.org/10.5937/andstud1701025K

Knežić, B. (2017b). Obrazovanje osuđenika: način da se bude slobodan. Institut za kriminološka i sociološka istraživanja.

Kovačević, I., i Vujović, I. (2015). Percepcija uslova i tretmana u zatvoru. Istraživanje među osuđenim licima, mart 2014. Istraživanje među zaposlenima, februar/mart 2015. JUVENTAS.

Macanović, N., i Dukić, G. (2018). Kompetencije vaspitača u penalnim ustanovama. Centar modernih znanja.

Macanović, N., i Nadarević, D. (2014). Penološka andragogija. Evropski defendologija centar za naučna, politička, ekonomska, socijalna, bezbjednosna, sociološka i kriminološka istraživanja.

Makarios, M., Lovins, L., Latessa, E., & Smith, P. (2016). Staff quality and treatment effectiveness: An examination of the relationship between staff factors and the effectiveness of correctional programs. Justice Quarterly, 33(2), 348-367. http://dx.doi.org/10.1080/07418825.2014.924546

Milićević, M., Ilijić, Lj., Pavićević, O., Ćopić, S., Stevanović, I., Vujičić, N., Međedović, J., Drndarević, N., Batrićević, A., i Stevanović, A. (2024). Preporuke za unapređenje kvaliteta zatvorskog života u Srbiji: PrisonLIFE projekat. Institut za kriminološka i sociološka istraživanja. https://doi.org/10.47152/PrisonLIFE.Preporuke2024

Petrović, V. (2024). Procena rizika recidivizma osuđenih u zatvorskom sistemu – validnost i relijabilnost instrumenta procene u Republici Srbiji. [doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu]. NaRDus. https://uvidok.rcub.bg.ac.rs/handle/123456789/5937

Pravilnik o utvrđivanju radnih mesta, odnosno poslova u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, Službeni glasnik Republike Srbije, br. 16/2024 (2024).

Pravilnik o tretmanu, programu postupanja, razvrstavanju i naknadnom razvrstavanju osuđenih, Službeni glasnik Republike Srbije, br. 66/2015 (2015).

Radetić Lovrić, S., Mirković, B., i Matijević, D. (2017). Stavovi osuđenika o uslovima života u zatvorskim ustanovama. Kriminalističke teme, 17(5), 252-268.

Russo, J., Vermeer, M. J., Woods, D., & Jackson, B. A. (2020). Risk and needs assessments in prisons: Identifying high-priority needs for using evidence-based practices. RAND. https://www.rand.org/pubs/research_reports/RRA108-5.html

Savet Evrope. (2006). Evropska zatvorska pravila. https://www.hraction.org/wp-content/uploads/Evropska-zatvorska-pravila.pdf

Simović, M. (2023). Tretman osuđenih na kaznu zatvora: Teorijska i empirijska razmatranja. Zbornik Instituta za kriminološka i sociološka istraživanja, 42(2–3), 109–132. https://doi.org/10.47152/ziksi2023037

Smith, H. P., Power, J., Usher, A. M., Sitren, A. H., & Slade, K. (2019). Working with prisoners who self‐harm: A qualitative study on stress, denial of weakness, and encouraging resilience in a sample of correctional staff. Criminal Behaviour and Mental Health, 29(1), 7-17. https://doi.org/10.1002/cbm.2103

Testoni, I., Nencioni, I., Arbien, M., Iacona, E., Marrella, F., Gorzegno, V., Selmi, C., Vianello, F., Nova, A., Zamperini, A., & Wieser, M. A. (2021). Mental health in prison: Integrating the perspectives of prison staff. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(21), 11254. https://doi.org/10.3390/ijerph182111254

Vujičić, N. (2023). Izvršenje kazne zatvora i odustajanje od kriminalnog ponašanja [doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu]. NaRDus. http://institutecsr.iksi.ac.rs/924/1/VujicicNikola%20_%20Disertacija%20_%20070923.pdf

Zakon o izvršenju krivičnih sankcija, Službeni glasnik Republike Srbije, br. 35/2019 (2019).