KARAKTERISTIKE FUNKCIONISANJA PORODICA ZAVISNIKA KOJI SU NA PROGRAMU SUPSTITUCIONE TERAPIJE METADONOM

Jasminka Marković; Vanja Sabo; Ana Kesić; Jelena Srdanović Maraš

doi:10.5937/specedreh14-7623

Jasminka Marković Univerzitet u Novom Sadu, Medicinski fakultet Klinički Centar Vojvodine, Klinika za psihijatriju
Vanja Sabo Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Univerzitet u Beogradu
Ana Kesić Klinika za neurologiju i psihijatriju za decu i omladinu, Beograd
Jelena Srdanović Maraš Klinika za psihijatriju, Klinički Centar Vojvodine

DOI: https://doi.org/10.5937/specedreh14-7623

Sažetak

Bolesti zavisnosti su mulifaktorijalne etiopatogeneze. U faktore rizika za oboljevanje spadaju i individualni i socijalni činioci. Socijalni činioci se smatraju veoma značajnim, posebno u početnoj fazi uzimanja supstance. Porodica i bliža socijalna sredina sa svojim ponašanjem i socijalnim normama čine primarne psihosocijalne determinante. Porodično funkcionisanje ima uticaj kako na razvoj, tako i na održavanje bolesti zavisnosti, stoga je važna tema za istraživanje.

Cilj ovog istraživanja je bio da se utvrdi da li se porodice zavisnika koji su na programu supstitucione terapije metadonom razlikuju po stepenu funkcionalnosti u odnosu na porodice u kojima nema problema zavisnosti. Uzorak istraživanja činilo je 100 osoba podeljenih u dve grupe – klinička i neklinička. Kliničku grupu je činilo 50 osoba koje su na supstitucionoj terapiji metadonom. Nekliničku grupu su predstavljale osobe koje nemaju dijagnozu psihijatrijskog poremećaja, njih je takođe bilo 50. Instrumenti korišćeni u svrhu ovog istraživanja su FACES IV (The Family Adaptability and Cohesion Evaluation Scale) i Opšti upitnik o sociodemografskim podacima koji je posebno konstruisan za potrebe ovog istraživanja i POMPIDU upitnik.

Rezultati istraživanja pokazuju da se porodice zavisnika koji su na programu supstitucione terapije metadonom razlikuju po stepenu funkcionalnosti u odnosu na porodice u kojima nema dijagnostikovanog psihijatrijskog poremećaja i to na način da su porodice iz kontrolne grupe više funkcionalne. Ovim rezultatima su i u našoj sredini potvrđeni raniji rezultati o povezanosti porodične disfunkcionalnosti i bolesti zavisnosti, što može imati značajne implikacije kako u tretmanu, tako i u programima prevencije bolesti zavisnosti.

Ključne reči: metadon, bolesti zavisnosti, porodično funkcionisanje, FACES IV

Biografije autora

Jasminka Marković, Univerzitet u Novom Sadu, Medicinski fakultet Klinički Centar Vojvodine, Klinika za psihijatriju

Katedra za psihijatriju i medicinsku psihologiju

Docent

Vanja Sabo, Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Univerzitet u Beogradu

student master studija, Prevencija i tretman poremećaja ponašanja

Ana Kesić, Klinika za neurologiju i psihijatriju za decu i omladinu, Beograd

Doktor medicine,specijalista dečije psihijatarije

Jelena Srdanović Maraš, Klinika za psihijatriju, Klinički Centar Vojvodine

doktor psiholoških nauka

specijalista medicinske psihologije

Reference

Anderson, P., Eissenmann, M. (2003). Parental rearing and individual vulnerability to drug addiction. Nordic Journal of Psychiatry, 57, 147-156.

Barišić, J., Svetozarević, S., & Duisin, D. (2011). Modeli porodičnog funkcionisanja-novine, preporuke, mogućnosti i ograničenja. Engrami, 33(1), 47-60.

Bulow, B. V., Sweeney, J. A., Shear, M. K., Friedman, R., & Plowe, C. (1987). Family satisfaction with psychiatric evaluations. Health and Social Work, 12(4), 290-295.

Coleman, S.B., Kaplan, J.D., & Downing, R.W. (1986). Life cycle and loss – the spiritual vacuum of heroin addiction. Family Process, 25, 5-23.

Costantini, M.F., Wermuth, L., Sorensen, J.L. & Lyons, J.S. (1992). Family functioning as a predictor of progress in substance abuse treatment. Journal of Subtance Abuse Treatment, 9, 331-335.

Fernández, M.G., Val, E.T., & Sierra, J.M. (2010). Family typology and deterioration related to opioids use, in a methadone treatment patients group. Actas Esp Psiquiatr, 38(4), 196-203.

Finzi-Dottan, R., Cohen, O., Iwaniec, D., Sapir, & Weizman, A. (2003). The drug-user husband and his wife: attachment styles, family cohesion, and adaptability. Substance Use & Misuse, 38 (2), 271-292.

Golić, N. (2013). Procena funkcionalnosti porodica dece sa psihijatrijskim poremećajima. Diplomski rad, Novi Sad: Medicinski fakultet u Novom Sadu.

Harbin, H.T., Maziar, H.M. (1975). The family of drug abusers: a literature review. Family process, 14, 411-413.

Kang, S., Kleinman, P. H., Todd, T., Kemp, J., & Lipton, D. S. (1991). Familial and individual functioning in a sample of adult cocaine abusers. Journal of Drug Issues, 21, 579-592.

Lazić, M. (2013). Karakteristike porodice i opšta prilagođenost dece obolele od psihosomatskih bolesti. Master rad, Niš: Filozofski fakultet u Nišu.

Lažetić, G., Panoski, R., Filipović, S., & Svetozarević, S. (2010). Značaj primarne porodice u rehabilitacionoj fazi lečenja zavisnika od psihoaktivnih supstanci. Psihijatrija danas, 42(2), 127-135.

Liddle, H. A., Dakof, G. A., Turner, R. M., Henderson, C. E., & Greenbaum, P. E. (2008). Treating adolescent drug abuse: a randomized trial comparing multidimensional family therapy and cognitive behavior therapy. Addiction, 103(10), 1660-1670.

Marković, J., Mitrović, D., Ivanović-Kovačević, S., Šobot, V., & Srdanović, J. (2008). Karakteristike porodične strukture i komunikacije u porodicama sa decom sa poremećajima ponašanja. Aktuelnosti iz neurologije, psihijatrije i graničnih područja, 16(3-4), 24-31.

Milojković, M., Srna, J., & Mićović, R. (1997). Porodična terapija. Beograd: Centar za brak i porodicu.

Nedić, A., & Živanović, O. (2009). Psihijatrija: Udžbenik za studente medicine. Novi Sad: Medicinski fakultet.

Nenadović, M., Šapić, R., & Nenadović, N. (2012). Disfunkcionalnost osnovne porodice kao činilac koji podstiče razvoj politoksikomanije kod mladih ljudi. Srpski arhiv za celokupno lekarstvo, 140(1-2), 71-76.

Nestorović M. (2013). Procena porodičnog funkcionisanja kod dece sa intelektualnom ometenošću. Diplomski rad, Novi Sad: Medicinski fakultet u Novom Sadu.

Novković, S. (2013). Procena porodičnog funkcionisanja u porodicama bolesnika sa ishemijskom bolesti srca. Diplomski rad, Novi Sad: Medicinski fakultet u Novom Sadu.

Olson, DH. (2000). Circumplex Model of Marital and Family Systems. Journal of Family Therapy. 22(2), 144–167.

Saiedshakib, M. et al. (2014). The relationship between family cohesion and flexibility with consumption of drug Reef Resources Assessment and Management Technical Paper, 40 (2), 237-241.

Steinberg, L. (2001). We know some things: Parent-adolescent relationships in retrospect and prospects. Journal of Research on Adolescence, 11(1), 1-19.

Teichman, M., Basha, U. (1996). Codependency and family cohesion and adaptability: Changes during treatment in a therapeutic community. Substance Use & Misuse, 31(5), 599-615.

Vasić, G., Mihajlović, G., & Rafajlović, M. (2012). Faktori rizika za oboljevanje opijatskih zavinika od hepatitisa C. Medicinski časopis, 46 (1), 19-23.

Volk, R. J., Edwards, D. W., Lewis, R. A., & Sprenkle, D. H. (1989). Family systems of adolescent substance abusers. Family Process, 38, 266-272.

Vučković, N. (2009). Droga i medicina. Novi Sad.

Vukadinović, D. R., Ćirić, Z., & Ćirić, M. (2012). Psihijatrijski, pravni i socijalni aspekti tretmana zavisnika od opijata. Socijalna misao. 201-223.