ODNOS POSTIGNUĆA NA AKADIJA TESTU RAZVOJNIH SPOSOBNOSTI I INTELIGENCIJE KOD DECE MLAĐEG ŠKOLSKOG UZRASTA
Sažetak
Školski uspeh zavisi od niza faktora: inteligencije, motivacije, nivoa razvijenosti bazičnih i viših kognitivnih funkcija, crta ličnosti, itd. U defektološkoj praksi se, za procenu sposobnosti neophodnih za usvajanje školskih znanja i veština, najčešće koristi Akadija test razvojnih sposobnosti, sa ciljem da se detektuju ona deca koja imaju ili bi mogla ispoljiti smetnje u učenju. Do sada, u Srbiji, nisu utvrđivane njegove psihometrijske karakteristike, te je cilj ovog rada da se utvrdi odnos između uspeha na ovom testu i inteligencije na uzorku dece mlađeg školskog uzrasta koja pohađaju redovne škole na teritoriji grada Beograda. Uzorkom je obuhvaćeno 784-oro dece, oba pola (51% devojčica i 49% dečaka), uzrasta između 8 i 12 godina (AS=9,71; SD=0,65).
U istraživanju je primenjen Akadija test koji se sastoji od 13 subtestova namenjenih proceni pažnje i kratkoročnog pamćenja, perceptivnih, vizuokonstruktivnih, konceptualnih i govorno-jezičkih sposobnosti. Inteligencija je procenjena primenom standardne verzije Ravenovih progresivnih matrica (AS=37,03; SD=10,51), a na osnovu percentilnih rangova sirovog skora (tri preseka), ispitanici su grupisani u 4 grupe.
Analizom rezultata utvrđena je statistički značajna pozitivna korelacija između svih subtestova Akadija testa i inteligencije, koja se kreće u rangu od 0,27 do 0,63. Uzrast je nisko (r=0,08-0,26), ali takođe statistički značajno povezan sa uspehom na subtestovima Akadija testa (p<0,05), izuzev u domenu Vizuelnog pamćenja (p>0,05). Primenom multivarijatne analize kovarijanse, uz kontrolu uticaja uzrasta, utvrđeno je da je inteligencija značajan činilac postignuća na Akadija testu (Wilks' λ=0,502; F(39)=14,926; p≤0,000, =0,205), kao i na svim subtestovima pojedinačno (p≤0,000), objašnjavajući između 7% i 35% varijabilnosti rezultata.
Ključne reči: Akadija test, Ravenove progresivne matrice, razvojne sposobnosti, inteligencija, mlađi školski uzrast
Reference
Alloway, T. P., & Archibald, L. M. (2008). Working memory and learning in children with developmental coordination disorder and specific language impairment. Journal of Learning Disabilities, 41, 251-262.
Atkinson, J. S., Jonston, B. E, & Lindssay, A. J. (1972). The Acaida Test of Developmental Abilities. Wolfvilles, N.S. Canada: University of Acadia.
Bennett, R., Brown, S., Boyle, M., & Racine, Y. (2003). Does low reading achievement at school entry cause conduct problems?. Social Science & Medicine, 56, 2443-2448.
Brojčin, B., Glumbić, N., Kaljača, S. (2003). Razvojne smetnje kod dece mlađeg školskog uzrasta. Istraživanja u defektologiji, 3, 77-96.
Buha, N., Gligorović, M. (2015). Verbalna radna memorija kao činilac postignuća učenika u oblasti matematike. IV međunarodna naučnostručna konferencija “Metodički dani 2015.”, Kikinda, Knjiga rezimea, 148-150.
Colom, R., Abad, F. J., Quiroga, M. Á., Shih, P. C., & Flores-Mendoza, C. (2008). Working memory and intelligence are highly related constructs, but why? Intelligence, 36(6), 584-606.
Colom, R., Flores-Mendoza, C., Quiroga, M. Á., & Privado, J. (2005). Working memory and general intelligence: The role of short-term storage. Personality and Individual Differences, 39(5), 1005-1014.
Čolić, G. (2013). Dinamika razvoja leksikona kod dece mlađeg školskog uzrasta. Specijalna edukacija i rehabilitacija, 12(4), 441-453.
Deary, I. J., Strand, S., Smith, P., & Fernandes, C. (2007). Intelligence and educational achievement. Intelligence, 35(1), 13-21.
Gathercole, S. E., Alloway, T. P., Willis, C. S., & Adams, A. M. (2006). Working memory in children with reading disabilities. Journal of Experimental Child Psychology, 93, 265-281.
Gligorović, M. (2010). Numeričke sposobnosti u detinjstvu. Specijalna edukacija i rehabilitacija, 9(1), 85-109.
Gligorović, M. (2013). Klinička procena i tretman teškoća u mentalnom razvoju. Beograd: Univerzitet u Beogradu ˗˗ FASPER, CIDD.
Gligorović, M., Buha-Đurović, N. (2010). Executive functions and achievements in art education in children with mild intellectual disability. Specijalna edukacija i rehabilitacija, 9(2), 225-244.
Gligorović, M., Buha, N. (2013). Veština crtanja kod dece sa lakom intelektualnom ometenošću. VII međunarodni naučni skup “Specijalna edukacija i rehabilitacija”, Beograd, 27-29 septembar, Zbornik radova, 57-65.
Gligorović, M., Glumbić, N., Maćešić-Petrović, D. i sar. (2005). Specifične smetnje u učenju kod dece mlađeg školskog uzrasta. U S. Golubović i grupa autora (str. 415-523), Smetnje u razvoju kod dece mlađeg školskog uzrasta. Beograd: Defektološki fakultet.
Gligorović, M., Radić-Šestić, M. (2010). Procena sposobnosti neophodnih za uspešno ovladavanje akademskim veštinama kod dece sa smetnjama u učenju. Specijalna edukacija i rehabilitacija, 9(1), 15-36.
Gligorović, M., Vučinić, V. (2011). Kvalitet crteža dece mlađeg školskog uzrasta. Specijala edukacija i rehabilitacija, 10(2), 193-205.
Gligorović, M., Vučinić, V., Eškirović, B., & Jablan, B. (2011). The influence of manifest strabismus and stereoscopic vision on non-verbal abilities of visually impaired children. Research in Developmental Disabilities, 32(5), 1852-1859.
Gligorović, M., Vujanić, E. (2003). Organizovanost vizuelnih sposobnosti kod dece mlađeg školskog uzrasta. Istraživanja u defektologiji, 3, 121-133.
Glumbić, N., Kaljača, S., (2002). Leksika dece sa umerenom mentalnom retardacijom. Beogradska defektološka škola, 3, 132-139.
Glumbić, N., Brojčin, B., & Kaljača, S. (2004). Developmental capabilities and school success of pupils in lower classes of primary school. The 2nd International Conference on Education, Hawaii, Honolulu, USA, 2-6 Jan, 2004, 1631-1641.
Glumbić, N., Kaljača, S., Brojčin, B. (2003). Kratkoročno vizuelno pamćenje kod dece mlađeg školskog uzrasta. Istraživanja u defektologiji, 3, 141-154.
Glumbić, N., Kaljača, S., Jovanović, M. (2003). Vizuelna diskriminacija dece sa lakom i umerenom mentalnom retardacijom. Istraživanja u defektologiji, 2, 125-134.
Graziano, P., Reavis, R., Keane, S., & Calkins, S. (2007). The role of emotion regulation and the student/teacher relationship in children’s academic success. Journal of School Psychology, 45, 3-19.
Japundža, M. (2002). Vizuelna percepcija dece s lakom mentalnom retardacijom. Istraživanja u defektologiji, 1, 73-80.
Japundža-Milisavljević, M., Đurić-Zdravković, A. (2010). Neki činioci postignuća u oblasti prirode i društva kod dece sa lakom intelektualnom ometenošću. Inovacije u nastavi, 23(3), 16-22.
Kaljača, S., Glumbić, N. (2004). Dinamika razvoja leksičkog fonda kod dece sa mentalnom retardacijom. Istraživanja u defektologiji, 5, 101-112.
Laidra, K., Pullmann, H., & Allik, J. (2007). Personality and intelligence as predictors of academic achievement: A cross-sectional study from elementary to secondary school. Personality and Individual Differences, 42(3), 441-451.
Lynn, R., & Irwing, P. (2004). Sex differences on the progressive matrices: A meta-analysis. Intelligence, 32, 481-498.
Maćešić-Petrović, D., Golubović, S. (2003). Razvojne sposobnosti dece mlađeg školskog uzrasta. Istraživanja u defektologiji, 3, 135-140.
Novosel, M., Nikolić, B. (1989). Varijable školskog uspjeha, nekih teškoća u razvoju i socioekonomskog statusa učenika prvog i drugog razreda osnovne škole i razvojnog testa Akadia. Defektologija, 25(2), 215-228.
Raven, J., Raven, J. C., & Court, J. H. (1998). Raven manual: Section 1, general overview, 1998 edition. Oxford, UK: Oxford Psychologists Press Ltd.
Vučinić, V. (2002). Auditivno kratkotrajno pamćenje kod dece oštećenog vida. Beogradska defektološka škola, 3, 99-107.
Vučinić, V., Gligorović, M., Jablan, B., Eškirović, B. (2012). Razvojne sposobnosti dece sa lakšim smetnjama vida. Specijalna edukacija i rehabilitacija, 11(4), 585-602.