VAŽNOST VALORIZACIJE KULTURNO-ISTORIJSKOG NASLEĐA KOSOVA I METOHIJE U CILJU RAZVOJA TURIZMA
Sažetak
Na teritoriji Kosova i Metohije postoje značajne pretpostavke za razvoj turizma kao specifične privredne grane. Ipak, potrebne planove nije moguće kreirati bez osnovne pretpostavke očuvanja kulturnо istorijskog nasleđa na ovom prostoru. Turistička valorizacija je svakako jedna od najznačajnijih tema teorije o turizmu. U radu se ističe značaj kulture i kulturne različitosti naroda i narodnosti (etničkih grupa) koje žive na teritoriji Kosova i Metohije. Rad ima značajnu pragmatičnu vrednost i predstavlja osnovu za definisanje strategije neophodne valorizacije kulturno-istorijskog nasleđa, ne samo s kulturnog, već i sa ekonomskog aspekta. Valorizacija je značajna kako bi se jasno definisali prioriteti u očuvanju od bogatog kulturnog nasleđa za buduće generacije, imajući na umu nerešeno pitanje statusa pokrajine. U procesu traženja tzv. „konačnog rešenja“ koje se ne nazire, bez obzira na sve napore zainteresovanih strana, ostaje nedvosmisleno jasna činjenica da je Kosovo i Metohija kolevka srpske kulture, duhovnosti i državnosti. Zaključuje se da proces valorizacije u uslovima koji trenutno vladaju na Kosovu jeste veoma skup i komplikovan zadatak koji će se teško realizovati u bliskoj budućnosti. Rad predstavlja inicijativu za širu diskusiju o načinu turističke valorizacije bogatog kulturno- istorijskog nasleđa na način koji će zadovoljiti sve aktere na ovoj teritoriji.
Ključne reči: kulturno-istorijski objekti, valorizacija, turizam, kulturna raznovrsnost
Reference
Ahačič, K. (2008). Govor in njegov zapis v prvih stoletjih zgodovine Bouchenski, M. (2004). General Vice Director for Culture at UNESCO Universal Forum of Cultures Tourism Culture and Sustainable development Mike Robinson David Picard Program Cultural Tourism Development. Division of culture policies and intercultural dialogue Culture sector UNESCO. Preuzeto 13. januara 2018. sa http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001475/147578e.pdf
Cross, H. (2000). Planning for sustainable cultural heritage Tourism in Hong Kong. Final Report to the Lord Wilson Heritage Trust Council, SAR.
Department of the Environment. June (2012). Study of the Economic Value of Northern Ireland `s Historic Environment. Summary Report. EFTEC and RSM McClure Watters.
Department for culture, media and sport. (2010). ESRC Economic & Social Research Council, Arts&Humanities research Council Measuring the value of culture: A report of the Department for Culture, Media and Sport, Dr Dave O`Bruen, AHRS/ESRC Placement Fellow.
De la Torre, M., & R. Mason, R. (2002). Introduction in Assessing the values of Cultural Heritage Research Report. Los Angeles: The Getty Conservation Institute.
Gibson, L., & Pendlerbery, J. (2009). Valuing Historic Environment. Taylor and Francis:Ashgate.
Gutmann, A. (1993). The challenge of multiculturalism in political ethics. Philosophy and Public Affairs, 22(3), 71 -206.
Faro Convention. (2005). The framework convention on the value of cultural heritage for society. Council of Europe Preuzeto 12. januara 2018. sa https://rm.coe.int/1680083746.
Kaldor, M. (1999). New and Old Wars Organized Violence in a Global Era. Stanford: Stanford University Press, California.
Katanić, Z. (2013). Značaj kulturno-istorijskih spomenika Kosova i Metohije kao predmet turističke prezentacije sa posebnim osvrtom na njihov značaj u okviru svetske kulturne baštine. U: Grbić, N. (ured.) (2013). 7th International multidisciplinary scientific conference. EUROBRAND (str. 92-101). Zrenjanin.
Krutilla, J.V. (1967). Resources for the Future. Conservation reconsidered. Washington, D.C: Resources for the Future.
Matić, S., Zubanov, V., & Tomka, D. (2015). Kulturno-istorijsko nasleđe kao osnov za kreiranje kulturnih tematskih ruta na Petrovaradinskoj tvrđavi. Tims acta, 9(1), 15-24.
Ministarstvo kulture, omladine i sporta Kosova. (2017). Nacionalna Strategija zaštite kulturnog nasleđa 2017-2027. Preuzeto 18. 12. 2017. sa http://www.kryeministri-ks.net/repository/docs/srb_strategija_za_naslede.pdf.
Mission Report UN. (2003). ESCOR Cultural Heritage in Kosovo: Protection and Conservation of a Multi Ethnic Heritage in Danger.
Morey, E. (2001). Valuing and Preserving Site specific cultural resources in Italy: Some of the issues. Preuzeto 12. januara 2018. sa http://www.colorado.edu/Economics /morey /papers/ valuation-italy.pdf,
Nenadović, S. M. (1980). Zaštita graditeljskog nasleđa. Beograd: Univerzitet u Beogradu, Arhitektonski fakultet.
Nelson, R. H. (1997). Does "existence value" exist?: environmental economics enriches on religion. Independent Review, 1(4), 499.
O `Garrra, T. (2009). Bequest Values for Marine Resources: How Important for Indigenous Communities in Less Developed Economies. Environmental Resource economics, 44, 179-202.
Openning Doors Newslater on Northern Irelands Built Heritage. July (2012). Engaging Young People with Historic Buildings Regenerating our past Building New opportunities.
Perman, R., Ma, Y., & McGilvray, J. (1996). Natural Resource & Environmental Economics. London and New York: Longman.
Pickard, R. (Ed) (2008). Analysis and Reform of Cultural Heritage Policies in South - east Europe. Council of Europe.
Radović, V. (2006). Protivpožarna zaštita sakralnih objekata na teritoriji APV. Doktorska disertacija. Fakultet bezbednosti, Univerzitet u Beogradu.
Radović, V., & Arabska, E. (2016). Why should security aspects be more seriously considered in development of Serbian tourism industry? Tims acta, 10(1), 71-80.
Radović, V., & Vojinović, Ž. (2017). Development of innovative tourism product in rural areas: Challenges and security issues (pp.234-254). The Second International Scientific conference Tourism in function of development of the Republic of Serbia. Tourism product as a factor of competitiveness of the Serbian economy and experiences of other countries. Thematic Proceedings I University of Kragujevac Faculty of hotel management and tourism in Vrnjacka Banja, 1 – 3 June Vrnjačka Banja Serbia. ISBN 978-86-89949-21-6
Riedlmayer, A. (2000). Monument and Crime: The Destruction of Historic Architecture in Kosovo. Grey room, 1(16), 108-122.
Rogers, G. O., & Bardenhagen, E.K. (2013). Natural and Cultural Resource Valuation: A Place-Based, Resource-Driven Approach. Preuzeto 22. novembra 2017. sa https://pdfs.semanticscholar.org/f57e/94ca3fe528d60fc
eb52d22aac66e270304.pdf?_ga=2.218678745.1703
1516654751-1737781376.1516654751
Ruijgrok, E.C.M. (2006). The three economic values of cultural heritage a case study in Netherlands. Joyrnal of Cultural Heritage, 7, 206-213.
Serbenco, E.P. (2005). The Protection of cultural property and post conflict Kosovo. Preuzeto 9. februara 2018. sa https://www.sqdi.org/wp-content/uploads/18.2_-_serbenco.pdf
Stories OSCE mission in Kosovo. (2015). Building Bridges Cultural heritage matters. 24 March 2015. Preuzeto 21. decembra 2017. sa http://www.osce.org/kosovo/146161,
Security Community. (2016). Osnova za mir, zaštita kulturne baštine na Kosovu. February 2016 by Paivi Nikander and Valeri Zirl. Preuzeto 15. januara 2018. sa http://www.osce.org/sr/magazine/277376
Timothy, D.J, & Boyd, S.W. (2003). Heritage Tourism. Edinborough: Pearson education.Ltd.
The Alen Consulting Group. (2005). Valuing the Priceless. The value of heritage protection in Australia. Research report. Heritage Chairs and Office in Australia and New Zealand: Sydney.
The 41 Places to Go in 2011. (7 January 2011). Preuzeto 23. decembra 2017. sa http://www.nytimes.com/2011/01/09/travel/09where-to-go.html?_r=2&pagewanted=9,
UNESCO. (2001). Universal Declaration on Cultural Diversity. Paris. Preuzeto 10. januara 2017. sa http://unesdoc.unesco. org/images/0012/001271/127160m.pdf.
UNESCO. (2003). Cultural Heritage in South-east Europe: Kosovo. Venice. Preuzeto 23. januara 2018. sa http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001344/134426e.pdf.
UNWTO. (2015). Affiliate Members Report, Volume Twelve Global Report on Cultural Routes and Itineraries. Madrid, Spain. Preuzeto 3. januara 2018. sa http://cf.cdn.unwto.org/sites/ all/files/pdf/global_report_cultural_routes_itineraries_v13.compressed_0.pdf
Vlada Republike Srbije. (2016). Strategija razvoja turizma RS za period 2016-2025/ Strategy of tourism development in period 2016-2025.
World Travel Tourism Council. (2016). Travel & Tourism Economic Impact 2016 World. Preuzeto 18. decembra 2018. sa https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic%20impact%20research /regions%202016/ world 2016.pdf.
- Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavljivanja rada i licenciraju ga "Creative Commons Attribution licencom" koja omogućava drugima da dele rad, uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavljivanja u ovom časopisu.
- Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju članka objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je članak izvorno objavljen u ovom časopisu.
- Autorima je dozvoljeno i podstiču se da postave objavljeni članak onlajn (npr. u institucionalni repozitorijum ili na svoju internet stranicu) pre ili tokom postupka prijave rukopisa, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavljenog članka (Vidi Efekti otvorenog pristupa).