KRETANJE OBOLEVANJA OD DIJABETES MELITUSA TIP 1 KOD DEČAKA I DEVOJČICA UZRASTA 0-14 GODINA U BEOGRADU U PERIODU OD 1992. DO 2017. GODINE: JOINPOINT REGRESIONA ANALIZA

Aleksandra Nikolić; Marta Majcan; Sandra Grujičić

doi:10.5937/zdravzast49-27180

Aleksandra Nikolić Institut za epidemiologiju, Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Srbija
Marta Majcan
Sandra Grujičić Institut za epidemiologiju, Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Srbija

DOI: https://doi.org/10.5937/zdravzast49-27180

Ključne reči: dijabetes melitus tip 1, incidencija, trend, joinpoint regresiona analiza

Sažetak

Uvod/Cilj: Dijabetes melitus tip 1 (DM1) je jedna od najčešćih hroničnih bolesti kod dece i adolescenata, a stope incidencije na svetskom nivou su u porastu. Cilj ovog rada je bio da ispita kretanje obolevanja od DM1 kod dečaka i devojčica uzrasta 0-14 godina na teritoriji Beograda za period 1992-2017. godine.

Metode: Podaci o broju novoobolelih od DM1, uzrasta 0-14 godina, za period 1992-2017. godine, za područje Beograda, dobijeni su iz bolnica u kojima je postavljena dijagnoza DM1, Instituta za majku i dete „Dr Vukan Čupić“ i Univerzitetske dečje klinike, kao i iz registra za dijabetes. Podaci o broju stanovnika uzrasta 0-14 godina za Beograd su dobijeni iz Republičkog zavoda za statistiku. Na osnovu dobijenih podataka izračunate su sirove, standardizovane i uzrasno specifične stope incidencije DM1.

Rezultati: U Beogradu je, u periodu 1992-2017. godina, prosečna standardizovana stopa incidencije (na 100.000) DM1 bila 13,9 za dečake, a 12,3 za devojčice, uzrasta 0-14 godina. Kod oba pola raste uzrasno specifična stopa incidencije DM1 sa godinama starosti i najviša je u uzrastu 10-14 godina. U posmatranom periodu od 26 godina došlo je do značajnog prosečnog godišnjeg porasta standardizovane stope incidencije DM1 za +3,3% kod dečaka, a kod devojčica za +3,1%. Kod dečaka značajan prosečan godišnji porast uzrasno specifične stope incidencije DM1 je bio u uzrastu od 5 do 9 godina (+5,1%), a kod devojčica u uzrasnoj grupi 0-4 godine (+12,9%).

Zaključak: Potrebno je dalje praćenje kretanja obolevanja od DM1 dece uzrasta 0-14 godina u cilju identifikovanja faktora rizika koji doprinose nastanku ovog oboljenja i preduzimanja adekvatnih preventivnih mera i dobre organizacije zdravstvene zaštite.

Reference

International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas 9th edition. International Diabetes Federation; 2019.

Ma RCW, Chan JN. Diabetes Incidence of childhood type 1 diabetes: a worrying trend. Nature reviews Endocrinology 2009; 5(10):529-530.

Soltész G, Patterson C, Dahlquist G. Global trends in childhood type 1 diabetes. In: Diabetes Atlas. chapter 2.1. 3rd ed. International Diabetes Federation; 2006. p. 153-90.

Patterson C, Dahlquist G, Gyürüs E, Green A, Soltész G, EURODIAB Study Group. Incidence trends for childhood type 1 diabetes in Europe during 1989–2003 and predicted new cases 2005–20: a multicentre prospective registration study. Lancet 2009; 373:2027–2033.

Soltesz G, Patterson C, Dahlquist G. Diabetes in the Young: a Global Perspective. In: IDF Diabetes Atlas fourth edition; 2009.

Variation and trends in incidence of childhood diabetes in Europe. EURODIAB ACE Study Group. Lancet. 2000; 355:873–876.

WHO study group. Diabetes mellitus (Technical Report Series no. 727). Geneva: World Health Organization, 1985.

Segi M. Cancer mortality for selected sites in 24 countries (1950-57). Sendai, Japan: Department of Public Health, Tohoku University of Medicine; 1960.

Kim HJ, Fay MP, Feuer EJ, Midthune DN: Permutation tests for joinpoint regression with applications to cancer rates. Stat Med 2000; 19:335–351.

Lerman PM. Fitting segmented regression models by grid search. Appl Stat 1980; 29:77-84.

Kim HJ, Fay MP, Yu B, Barrett MJ, Feuer EJ. Comparability of segmented line regression models. Biometrics 2004; 60:1005-1014.

Karvonen M, Vuk-Kajander M, Moltchanova E, Libman I, LaPorte R, Tuomilehto J. Incidence of childhood type 1 diabetes worldwide. Diabetes Care 2000, 23:1516-26.

Sipetic S, Maksimovic J, Vlajinac H, Ratkov I, Sajic S, Zdravkovic D, Sipetic Z. Rising incidence of Type 1 diabetes in Belgrade children aged 0-14 years in the period from 1982 to 2005. J Endocrinol Invest 2013; 36:307-312.

Rojnic Putarek N, Ille J, Spehar Uroic A, Skrabic V, Stipancic G, Krnic N et al. Incidence of type 1 diabetes mellitus in 0 to 14-yr-old children in Croatia – 2004 to 2012 study. Pediatr Diabetes. 2015;16(6):448-53.

Stene LC. Magnus P, Lie R, Søvik O, Joner G, The Norwegian Childhood Diabetes Study Group. Birth weight and childhood onset type 1 diabetes: population based cohort study. BMJ 2001; 322:889–892.

Wilkin TJ. The accelerator hypothesis: weight gain as the missing link between type i and type ii diabetes. Diabetologia 2001; 44:914–922.

Knai C, Suhrcke M, Lobstein T. Obesity in eastern Europe: an overview of its health and economic implications. Econ Hum Biol 2007; 5:392–408.

Weets I, De Leeuw IH, Du Caju MV, et al. The incidence of type 1 diabetes in the age group 0–39 years has not increased in Antwerp (Belgium) between 1989 and 2000: evidence for earlier disease manifestation. Diabetes Care 2002; 25:840–46.

Pundziute-Lyckå A, Dahlquist G, Nyström L, et al. The incidence of Type I diabetes has not increased but shifted to a younger age at diagnosis in the 0–34 years group in Sweden 1983–1998. Diabetologia 2002; 45:783–91.

Kyvik KO, Nystrom L, Gorus F, et al. The epidemiology of type 1 diabetes mellitus is not the same in young adults as in children. Diabetologia 2004; 47:377–84.

Todorović S, Milenković T, Mitrović K, Plavšić Lj, Panić- Zarić S, Vuković R. Visoka prevalencija dijabetesne ketoacidoze kod mladih sa novootkrivenim tipom 1 dijabetesa melitusa u Beogradu - desetogodišnje iskustvo tercijernog centra. Zdravstvena zaštita 2019; 48(4):7-14.