POREMEĆAJI POLNE DIFERENCIJACIJE: ISKUSTVO TERCIJERNOG CENTRA

Snježana   Mijatović; Tatjana   Milenković; Katarina   Sedlecki; Vladimir   Kojović; Predrag Ilić; Jelena Martić; Katarina Mitrović; Slađana   Todorović; Marko   Marjanović; Jovana   Tončev; Sanja  Panić-Zarić; Rade Vuković

doi:10.5937/zdravzast50-33283

Snježana Mijatović Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Republika Srbija
Tatjana Milenković Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić”, Beograd, Republika Srbija
Katarina Sedlecki Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić”, Beograd, Republika Srbija
Vladimir Kojović Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije "Dr Vukan Čupić", Beograd, Republika Srbija; Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Republika Srbija
Predrag Ilić Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije "Dr Vukan Čupić", Beograd, Republika Srbija; Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Republika Srbija
Jelena Martić Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije "Dr Vukan Čupić", Beograd, Republika Srbija; Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Republika Srbija
Katarina Mitrović Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije "Dr Vukan Čupić", Beograd, Republika Srbija; Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Republika Srbija
Slađana Todorović 2 Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić”, Beograd, Republika Srbija
Marko Marjanović Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije "Dr Vukan Čupić", Beograd, Republika Srbija
Jovana Tončev Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije "Dr Vukan Čupić", Beograd, Republika Srbija
Sanja Panić-Zarić Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije "Dr Vukan Čupić", Beograd, Republika Srbija
Rade Vuković Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije "Dr Vukan Čupić", Beograd, Republika Srbija; Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Republika Srbija; https://orcid.org/0000-0002-1592-4105

DOI: https://doi.org/10.5937/zdravzast50-33283

Ključne reči: poremećaji polne diferencijacije, kongenitalna adrenalna hiperplazija, gonadna disgenezija, sindrom neosetljivosti na androgene

Sažetak

Uvod/cilj: Poremećaji polne diferencijacije (PPD) obuhvataju heterogenu grupu urođenih stanja kod kojih postoji neusklađenost hromozomskog pola, gonadnog pola i izgleda spoljašnjih genitalija. Učestalost PPD-a iznosi 1: 4.500-5.500 novorođene dece godišnje. Kongenitalna adrenalna hiperplazija (KAH) usled deficita enzima 21-hidroksilaze predstavlja jedan od najčešćih i najbolje poznatih uzroka PPD. Ostale forme KAH-a, kao i drugi uzroci PPD-a, se javljaju sa značajno manjom pojedinačnom učestalošću i samim time predstavljaju daleko veći dijagnostički i terapijski izazov. Cilj istraživanja bila je analiza etiologije i kliničkih karakteristika PPD-a, kao i promena u dijagnostičkom i terapijskom pristupu PPD-u, u tercijernom centru tokom prethodnih 13 godina.
Metode: Istraživanje je sprovedeno po tipu retrospektivne kohortne studije kojom su bili obuhvaćeni svi pacijenti ispitivani zbog PPD-a, a koji su dijagnostikovani u Službi za endokrinologiju Instituta za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“ u periodu od decembra 2007. godine do novembra 2020. godine. U istraživanje nisu uključena deca sa PPD-om kod kojih je utvrđena dijagnoza KAH usled deficita 21-hidroksilaze.
Rezultati: Studijom je obuhvaćeno 31 dete sa PPD-om i to 24 (77%) dece imalo je 46XY PPD, 3 (10%) 46XX PPD, a 4 (13%) hromozomski PPD. Definitivna dijagnoza je postavljena kod 25 dece (81%), a najčešća etiologija PPD-a je bila gonadna disgenezija (55%), zatim sindrom neosetljivosti na androgene (10%) i atipične forme KAH-a (7%). U periodu 2016-2020. godine (period 2) ispitivano je 18 dece sa PPD-om, a 13 dece u periodu 2007-2015. godine (period 1). Specifična dijagnoza etiologije PPD-a je utvrđena kod većeg broja dece (89%) u periodu 2 u odnosu na period 1 (69%). Takođe, tokom perioda 2 genitalna hirurgija je učinjena kod značajno manjeg broja dece (11%) i u starijem uzrastu (prosečan uzrast 6,8 godina) nego u periodu 1 (64%, p <0,05; prosečan uzrast 4,8 godina).
Zaključak: Tokom kasnijeg perioda uočava se povećanje broja ispitivane dece, kao i procenat PPD-a sa utvrđenom etiologijom. Takođe, dijagnoza se sve češće postavlja na osnovu genetskih analiza, a genitoplastika se sprovodi kod sve manjeg broja dece i u kasnijem uzrastu. Deca sa PPD-om zahtevaju holistički i multidisciplinarni pristup radi što preciznije evaluacije pacijenata i pružanja adekvatnog i individualizovanog tretmana i nege.

Reference

Thyen U, Lanz K, Paul-Martin Holterhus PM, Hiort O. Epidemiology and Initial Management of Ambiguous Genitalia at Birth in Germany. Horm Res 2006; 66(4):195-203.

Lee PA, Nordenström A, P Houk CP, S Ahmed SF, Auchus R, Baratz A, et al. Global Disorders of Sex Development Update since 2006: Perceptions, Approachand Care. Horm Res Paediatr 2016; 85(3):158-80.

Kumar J, Kumar V, Bhatia V, Preeti Dabadghao P, Chaturvedi S, Kapoor R et al. Managing disorder of sexual development surgically: A single center experience. Indian J Urol 2012; 28(3):286-91.

Kim KS, Kim J. Disorder of sex development. Korean J Urol 2012; 53(1):1-8.

Man E, GOSH DSD MDT, Achermann J. A single centre experience of differences/disorders in sex development over 20 years. Endocrine Abstracts 2016; 45 OC6.9.

Ahmed SF, Achermann JC, Arlt W, Balen A, Gerry Conway G, Edwards Z et al. Society for Endocrinology UK guidance on the initial evaluation of an infant or an adolescent with a suspected disorder of sex development (Revised 2015). Clinical Endocrinol (Oxf) 2016; 84(5):771-88.

Van der Straaten S, Springer A, Zecic A, Hebenstreit D, Tonnhofer U, Gawlik A et al. The External Genitalia Score (EGS): A European Multicenter Validation Study. J Clin Endocrinol Metab 2020; 105(3): dgz142.

García-Acero M, Moreno-Niño O, Suárez-Obando F, Molina M, Manotas MC, Prieto JC et al. Disorders of sex development: Genetic characterization of a patient cohort. Mol Med Rep 2020; 21(1):97-106.

Hiort O, Birnbaum W, Marshall L, Wünsch L, Werner R, Schröder T, et al. Management of disorders of sex development. Nature reviews: endocrinology 2014; 10(9):520-9.

Selma Feldman Witchel. Disorders of Sex Development. Best practice and researcs. Clinical obstetrics and gynaecology 2018; 48:90-102.

Michelle M Ernst, Lih-Mei Liao, Arlene B. Baratz and David E. Sandberg. Disorders of Sex Development/Intersex: Gaps in Psychosocial Care for Children. Pediatrics 2018;142(2): e20174045.

Lisboa Gomes N, Tarini Chetty, Anne Jorgensen, Rod T Mitchell. Disorders of Sex Development-Novel Regulators, Impacts on Fertility, and Options for Fertility Preservation. Int J Mol Sci 2020; 21(7):2282.

Poyrazoglu S, Darendeliler F, Faisal Ahmed S, Hughes I, Bryce J, Jiang J et al. Birth weight in different etiologies of disorders of sex development. J Clin Endocrinol Metab 2017; 102(3):1044-1050.

Audi L, Ahmed SF, Krone N, Cools M, McElreavey K, Holterhus PM et al. Genetics in endocrinology: Approaches to molecular genetic diagnosis in the management of differences/disorders of sex development (DSD): position paper of EU COST Action BM 1303 ‘DSDnet’. Eur J Endocrinol 2018; 179(4): R197-R206.

Anu Bashamboo A, Ken Mc Elreavey K. Mechanism of sex determination in humans: Insights from disorders of sex development. Sex Dev 2016; 10(5-6):313-325.

American Academy of Pediatrics. Timing of elective surgery on the genitalia of male children with particular reference to the risks, benefits, and psychological effects of surgery and anesthesia. Pediatrics 1996; 97:590-4.

Cools M, Nordenström A, Robeva R , Hall J , Westerveld P , Flück C et al. Caring for individuals with a difference of sex development (DSD): a Consensus Statement. Nat Rev Endocrinol 2018;14(7):415-429.

Acién P, Acién M. Disorders of Sex Development: Classification, Review,and Impact on Fertility. J Clin Med 2020; 9(11):3555.