UPOTREBA MOBILNE APLIKACIJE ZA POBOLJŠANJE ORALNOG ZDRAVLJA DECE SA AUTIZMOM

Aleksandra Stamatović; Bobana  Mitrašinović; Anđela  Pavlović; Dejan Marković; Olja Jovanović; Jelena Vranješević; Julijana Jovanovic; Dejan Ostojić; Jugoslav Ilić; Ana Vuković

doi:10.5937/zdravzast52-47345

Aleksandra Stamatović Dom zdravlja Požega, Republika Srbija
Bobana Mitrašinović Dom zdravlja Vršac, Republika Srbija
Anđela Pavlović Stomatološki fakultet, Univerzitet u Beogradu, Republika Srbija
Dejan Marković Klinika za dečju i preventivnu stomatologiju, Stomatološki fakultet, Univerzitet u Beogradu, Republika Srbija
Olja Jovanović Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Republika Srbija
Jelena Vranješević Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Republika Srbija
Julijana Jovanovic Stomatološki fakultet, Univerzitet u Beogradu, Republika Srbija
Dejan Ostojić Klinika za restaurativnu odontologiju i endodonciju, Stomatološki fakultet, Univerzitet u Beogradu, Republika Srbija
Jugoslav Ilić Klinika za restaurativnu odontologiju i endodonciju, Stomatološki fakultet, Univerzitet u Beogradu, Republika Srbija
Ana Vuković Klinika za dečju i preventivnu stomatologiju, Stomatološki fakultet, Univerzitet u Beogradu, Republika Srbija

DOI: https://doi.org/10.5937/zdravzast52-47345

Ključne reči: autizam, studija preseka, online aplikacije za oćuvanje i unapređenje oralnog zdravlja, stomatologija, deca

Sažetak

Uvod/Cilj: Osobe iz autističnog spektra (ASD) često se susreću sa značajnim izazovima kada posećuju stomatologa. Mobilne tehnologije pokazale su se obećavajućim kao efikasna pomoćna sredstva u promovisanju zadataka vezanih za oralno zdravlje. Ova studija imala je za cilj da u prvoj fazi ispita dostupnost mobilnih aplikacija za oralno zdravlje na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu, a u drugoj da proceni efikasnost aplikacije dizajnirane posebno za posete stomatologu, razvijene na srpskom jeziku i koja koristi ćirilično pismo.

Metode: Ova sudija preseka je sprovedena od novembra 2021. do februara 2022. godine na Klinici za dečju i preventivnu stomatologiju Stomatološkog fakulteta u Beogradu, Republika Srbija. Početna faza podrazumevala je pretragu onlajn aplikacija, kako na srpskom tako i na engleskom jeziku, koristeći specifične ključne reči: „mobilne aplikacije“, „autizam“, „stomatologija“ i „oralno zdravlje“. U sledećoj fazi, uključeno je deset porodica koje imaju dete sa ASD-om koje su koristile mobilnu aplikaciju na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu koja je posebno razvijena za njihove posete stomatologu. Napredak u saradnji sa stomatologom kod korisnika ove aplikacije je procenjen pomoću strukturisanog protokola posmatranja zasnovanog na TEACCH metodi.

Rezultati: Analiza sadržaja mobilnih aplikacija otkriva da je od ukupnog broja aplikacija 64 (70,3%) funkcionalno. Više od polovine (59,4%) ovih aplikacija je dizajnirano za rešavanje poteškoća u razvoju, učenju i govoru. Što se tiče jezika, samo jedna aplikacija za podršku razvoju, učenju i govoru je bila dostupna na srpskom, a tri su bile na hrvatskom jeziku i napisane latiničnim pismom. Međutim, među ovim mobilnim aplikacijama, identifikovana je samo jedna aplikacija za oralno zdravlje, i to na engleskom jeziku. Ovo ukazuje na jasnu potrebu za razvojem aplikacija za oralno zdravlje na srpskom jeziku. Pilot test je pokazao da testirana mobilna aplikacija efikasno podržava decu sa ASD-om u njihovim posetama stomatologu.

Zaključak: Istraživanje je potvrdilo da su mobilne aplikacije koje podržavaju decu sa ASD-om tokom posete stomatologu obećavajuće sredstvo. Zbog toga treba uložiti napore da se ove vrste mobilnih aplikacija razviju i testiraju na srpskom jeziku.

Reference

Đorđević M, Glumbić N. Application of peer strategy in working with children with autistic spectrum disorders in inclusive school context. Belgrade School of Special Education and Rehabilitation. 2015;21(1):39–52.

Smiljkić Z, Jeremić M, Vuković A, Perić T, Glumbić N, Marković D. Dental treatment in children with autism [article in Serbian]. Stomatolog. 2018;24(2):17–24.

Stein LI, Lane CJ, Williams ME, Dawson ME, Polido JC, Cermak SA. Physiological and behavioral stress and anxiety in children with autism spectrum disorders during routine oral care. Biomed Res Int. 2014;2014:694876.

Jeremić M, Ćirić P, Marković D, Vuković A. Children with special needs in the dental office. Zdravstvena zastita. 2020;49(4):53–66.

Stathopoulou A, Loukeris D, Karabatzaki Z, Politi E, Salapata Y, Drigas A. Evaluation of Mobile Apps Effectiveness in Children with Autism Social Training via Digital Social Stories. iJIM. 2020;14(03):4.

Orellana LM, Martínez-Sanchis S, Silvestre FJ. Training adults and children with an autism spectrum disorder to be compliant with a clinical dental assessment using a TEACCH-based approach. J Autism Dev Disord. 2014;44(4):776–85.

Chhabra N, Chhabra A, Walia G. Prevalence of dental anxiety and fear among five to ten year old children: a behaviour based cross sectional study. Minerva Stomatol. 2012;61(3):83–9.

Walter H, DeMaso D. Disruptive, impulse-control, and conduct disorders. In: Kliegman R, St. Geme J, Blum N, Shah S, Tasker R, Wilson K, editors. Nelson Textbook of Pediatrics. 21st ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020.

Mandell DS, Novak MM, Zubritsky CD. Factors associated with age of diagnosis among children with autism spectrum disorders. Pediatrics. 2005;116(6):1480–6.

Fernell E, Eriksson MA, Gillberg C. Early diagnosis of autism and impact on prognosis: a narrative review. Clin Epidemiol. 2013;5:33–43.

Cunningham A, McPolin O, Fallis R, Coyle C, Best P, McKenna G. A systematic review of the use of virtual reality or dental smartphone applications as interventions for management of paediatric dental anxiety. BMC Oral Health. 2021;21(1):244.

Böhnlein J, Altegoer L, Muck NK, Roesmann K, Redlich R, Dannlowski U, et al. Factors influencing the success of exposure therapy for specific phobia: A systematic review. Neurosci Biobehav Rev. 2020;108:796–820.

Benito KG, Walther M. Therapeutic Process During Exposure: Habituation Model. J Obsessive Compuls Relat Disord. 2015;6:147–57.

Slater M. Immersion and the illusion of presence in virtual reality. Br J Psychol. 2018;109(3):431–3.

Botella C, Fernández-Álvarez J, Guillén V, García-Palacios A, Baños R. Recent Progress in Virtual Reality Exposure Therapy for Phobias: A Systematic Review. Curr Psychiatry Rep. 2017;19(7):42.

Campbell C, Hosey MT, McHugh S. Facilitating coping behavior in children prior to dental general anesthesia: a randomized controlled trial. Paediatr Anaesth. 2005;15(10):831–8.