Serbia 1914, Poland 1939. A comparison
Abstract
The circumstances of implicating Serbia (in 1914) and Poland (in 1939) into world wars by the forces provoking these conflicts, as well as the history of the heroic resistance of both mentioned organisms against the aggressors having numerous advantages, deserve to be constantly reminded as great lessons for the next generations of Europeans. The anniversaries of the break out of both world wars constitute a great opportunity for this type of reminder.
In the presented text, compiling the Serbian experiences of the war started in 1914 with the Polish experience of the war which broke out a quarter of century later, the author stresses the following issues:
- the reaction of Serbia/Poland on declaring the wars 1914/1939 (in detail),
and also (in general):
- the situation of war seclusion of Serbia/Poland in 1914/1939 experienced despite having the allies,
- huge discrepancies of the aggressors’ and the defenders’ forces, as well as the resistance, exceeding the estimated opportunities, of the attacked countries towards the enemies,
- the scale of the Serbian martyrdom in the 1st and Polish in the 2nd world wars,
- the appearance of the war success, redeemed with extremely great sacrifice, and the presence of the threat for the Serbian/Polish nation in the order shaped as a result 1st/2nd world war.
The fragments of sources quoted in the article as well as the authors’ considerations, are exhibited as key terms and simultaneously as the common features of the Serbs and the Poles, enhanced at the moments of threat for both the nations and their countries: faith (in victory, in the help of Providence), honour, the spirit of fight and being ready for uncompromising resistance to aggressors. These values constitute an essential element of comparison in the search of understanding the Serbian and Polish history and attitudes as well as the choices made by the Serbs and the Poles.References
Adamczewski, L. (2013). Na dno szybu. Od Oberschlesien do Górnego Śląska. Zakrzewo.
Andriessen, J. H. J. (2011). I wojna światowa w fotografiach. Warszawa.
Austrougarska objava rata i manifest regenta... (2014). Preuzeto sa http://www.serbia.com/srpski/austro-ugarska-objava-rata-i-manifest-regenta-aleksandra/.
Batowski, H. (1962). Kryzys dyplomatyczny w Europie: jesień 1938 – wiosna 1939. Warszawa.
Batowski, H. (1973). Zdrada monachijska: sprawa Czechosłowacji i dyplomacja europejska w roku 1938. Poznań.
Batowski, H. (1979). Agonia pokoju i początek wojny: sierpień-wrzesień 1939. Poznań.
Batowski, H. (1989). Europa zmierza ku przepaści. Poznań.
Białokur, M., Patelski, M., Szczepaniak, A., ur. (2008). Roman Dmowski i jego współpracownicy. Toruń.
Bloch, C., Zieliński, Z., ur. (1995). Powrót Polski na mapę Europy. Sesja naukowa poświęcona 70. Rocznicy Traktatu Wersalskiego. Lublin.
Bonarek, J., Czekalski, T., Sprawski, S., Turlej, S. (2005). Historia Grecji. Kraków.
Bremm, K.-J. (2014). Propaganda im Ersten Weltkrieg. Darmstadt.
Chrzanowski, I., Konopczyński, W. (2004). Życiorys Romana Dmowskiego. Krzeszowice.
Chwalba, A. (2007). Józef Piłsudski. Historyk wojskowości. Kraków.
Chwalba, A. (2014). Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914–1918. Warszawa.
Csorba, H., Csorba, T. (1985). Ziemia węgierska azylem Polaków 1939–1945. Warszawa.
Czubiński, A. (2002). Walka Józefa Piłsudskiego o nowy kształt Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1918-1921. Toruń.
Ćorović, V. (1992). Odnosi između Srbije i Austro-Ugarske u XX veku. Beograd.
Čalić, M. Ž. (2013). Istorija Jugoslavije u 20. veku. Beograd.
Čubrilović, V. (ur.) (1989). Stvaranje jugoslovenske države 1918. godine. Zbornik radova prikazanih na naučnom skupu od 5. do 7. decembra 1988. godine povodom obeležavanja sedamdesete godišnjice stvaranja Jugoslavije, 1918–1988. Beograd.
Dąbski, J. (1969). Wojna i ludzie. Wspomnienia z lat 1914–1915. Warszawa.
Dedijer, V. (1984). Sarajewo 1914, t. I-II. Łódź.
Desmazes, M. A., Naumović (2012). Zwycięstwa serbskie w 1914 roku. Oświęcim.
Drozdowski, M.M. (2008). Józef Piłsudski. Naczelnik państwa polskiego. Warszawa.
Dubicki, T. (1990). Żołnierze polscy internowani w Rumunii w latach 1939–1941. Łódź.
Dubicki, T. (1994). Wojsko polskie w Rumunii 1939–1941. Warszawa.
Dubicki. T. (1995). Polscy uchodźcy w Rumunii 1939–1945. Warszawa.
Dubicki, T., Spruch, K. (2014). Przedmoście rumuńskie: wrzesień 1939. Oświęcim.
Garlicki, J. (1988). Józef Piłsudski 1867–1935. Warszawa.
Gilbert, M. (2003). Pierwsza wojna światowa. Poznań.
Gluck, W. (2014). Historia zamachu sarajewskiego. Oświęcim.
Handel von, N. (2014). Doppelmord. Sommer 1914: von Sarajevo bis zur Kriegerklärung. Almeg bei Steinerkirchen.
Hauser, P. (2010). ,,Powrót na mapę. Walka o granice państwa polskiego po I wojnie światowejˮ. U: K. Ilski (ur.), Wykłady Inauguracyjne Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, br. 3. Poznań.
Janković, D. (1973). Srbija i jugoslovensko pitanje 1914-1915. Beograd.
Jańczak, J. (2009). Historyczne podstawy kształtowania się typów kultury polityki zagranicznej. Przypadki realizmu i radykalizmu. Przegląd Politologiczny, 2, 2009, 61–73.
Jędrzejewicz, W. (2013). Rola Józefa Piłsudskiego w odbudowie i umacnianiu państwa polskiego. Warszawa.
Jordan, D. (2011). Bałkany, Włochy i Afryka 1914-1918. Od Sarajewa do Piawy i Jeziora Tanganika. Poznań.
Jurga, T. (2014). 1939. Obrona Polski i Europy. Warszawa.
Kawalec, K. (2000), Spadkobiercy niepokornych: dzieje polskiej myśli politycznej 1918–1939, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Kawalec, K. (2006). Roman Dmowski, Wrocław.
Kazimirović, V. (2013). Crna ruka. Novi Sad.
Komarnicki, T. (1957). Rebirth of the Polish Republic. A Study in the Diplomatic History of the Europe 1914-1920. Melbourne – London – Toronto.
Kecmanović, V. (2014). Das ist Princip. Beograd.
Kornat, M. (2007). Polityka równowagi (1934–1939). Polska między Wschodem a Zachodem. Kraków.
Kornat, M. (2012a). Polityka zagraniczna Polski 1938–1939. Cztery decyzje Józefa Becka. Gdańsk.
Kornat, M. (2012b). Sojusz z Hitlerem uczyniłby z Polski kolonię Niemiec. Preuzeto sa http://dzieje.pl/aktualnosci/prof-marek-kornat-sojusz-z-hitle rem-uczynilby-z-polski-kolonie-niemiec.
Koźmiński, M. (1970), Polska i Węgry przed drugą wojną światową (październik 1938 – wrzesień 1939). Z dziejów dyplomacji i irredenty. Wrocław.
Kożuchowski, A. (2014). ,,Wyższa zasada nienawiści”. U: Wielka wojna 1914–1918. Jak 100 lat temu w Europie zaczęła się rzeź. Pomocnik Historyczny (posebno izdanje dodataka nedeljnika Polityka), br. 3, 2014, 26–29.
Krizman, B. (1958). ,,Stvaranje Jugoslavije”. U: Iz istorije Jugoslavije 1918–1945. Zbornik predavanja. Beograd.
Kułakowski, M. (2014), Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień. Czerwonak.
Lagzi, I. (1980), Uchodźcy polscy na Węgrzech w latach drugiej wojny światowej. Warszawa.
Lagzi, I. (1987). Droga żołnierza polskiego przez węgierską granicę w latach 1939-1941. Poznań.
Lundgreen-Nielsen, K. (1979). The Polish Problem at the Paris Peace Conference. A Study of the Policie of the Great Powers and the Poles 1918–1919. Odense.
Łazuga, W. (2002). Rzeczy większe i mniejsze. Poznań.
Łazuga, W. (2010). ,,Monarchia habsburska. Między idealizacją a alienacjąˮ. U: K. Ilski (ur.), Wykłady Inauguracyjne Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, br. 4. Poznań.
Łossowski, P. (1986). Zerwane pęta. Usunięcie okupantów z ziem polskich w listopadzie 1918 roku. Warszawa.
Łubieński, T. (1978). Bić się czy nie bić? Warszawa.
Mazan, L. (2014), ,,Dwie kule Gawriły Principaˮ. U: Wielka wojna 1914–1918. Jak 100 lat temu w Europie zaczęła się rzeź (posebno izdanje dodataka nedeljnika Polityka), br. 3, 2014, 30-31.
McMeekin, S. (2010). Ekspres Berlin–Bagdad. Kajzer, islam i imperium osmańskie 1898-1918. Kraków.
Micewski, A. (1971). Roman Dmowski. Warszawa.
Mikietyński, P. (2009). Niemiecka droga ku Mitteleuropie. Polityka II Rzeszy wobec Królestwa Polskiego 1914-1916. Kraków.
Milošević, K. (2008). Srbija u Velikom ratu 1914-1918. Beograd.
Moczulski, L. (1972). Wojna polska 1939. Rozgrywka dyplomatyczna w przededniu wojny i działania wojenne we wrześniu-październiku 1939. Poznań.
Molenda, J. (1980). Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908-1918. Warszawa.
Nedok, A. S. (2006). Povlačenje srpske vojske ka albanskom primorju i njena evakuacija na Krf 1915/1916. Rad vojno-sanitetske službe. Beograd.
Nowak, J. R. (1971). Polityka Węgier wobec Polski w latach 1938-1939. Wybór dokumentów. Sprawy Międzynarodowe, 226 (1), 100–121.
Nowak, R. K. (2009a), ,,Rząd Pála Telekiego wobec Polski i Polaków (16 II 1939 – 3 IV 1941)ˮ. U: P. Chmielewski i A. Głowacki (ur.), W kręgu historii Europy Wschodniej. Studia i szkice (str. 93-113). Łódź.
Nowak, R. K. (2009b), Przyjaciel Polaków – Pál Teleki (1879–1941). Zarys biografii. Jastrzębie Zdrój.
Obwieszczenie mobilizacji (1939). Preuzeto sa http://pl.wikisource.org/wiki/ Obwieszczenie_Mobilizacji_1939.
Osterhammel, J. (2013). Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata. Poznań.
Ostoja-Mitkiewicz, M. (2001). Wojna jest grzechem. Przykłady braterstwa polsko-węgierskiego w okresie II wojny światowej. Warszawa.
Overy, R. (2009). 1939: nad przepaścią. Warszawa.
Pajewski, J. (1959). „Mitteleuropa”. Studia z dziejów imperializmu niemieckiego w dobie pierwszej wojny światowej. Poznań.
Pajewski, J. (1991). Pierwsza wojna światowa. Warszawa.
Pajewski, J. (1997). ,,Berlin–Bagdad. Z dziejów polityki niemieckiej na Bliskim Wschodzie w czasach wilhelmińskichˮ. U: Idem, Rozprawy i studia z dziejów powszechnych i Polski (str. 74-106). Poznań.
Pajewski, J. (2005). Odbudowa państwa polskiego 1914-1918. Poznań 2005.
Planovi za veliki rat..., (2014). Preuzeto sa http://www.naslovi.net/2014-01-05/novi-magazin/planovi-za-veliki-rat-postojali-jos-1913/8476917.
Porwit, M. (1959). Obrona Warszawy wrzesień 1939. Wspomnienia i fakty. Warszawa.
Porwit, M. (1969-1978). Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 r., t. I-III. Warszawa.
Prelević, M. (1998). ,,Predgovor”. U: N. Aćimović (ur.), Srbi na Krfu 1916-1918. Katalog muzejske postavke u „Srpskoj kući” na Krfu. Beograd 1998.
Proglas I. Mosćickog (1939). Preuzeto sa http://www.historycy.org/index.ph p?showtopic= 60563.
Przemówienie Józefa Becka w Sejmie RP 5 maja 1939 r. Preuzeto sa http://pl.wikisource.org/wiki/Przemówienie_Józefa_Becka_w_Sejmie_RP_5_maja _1939_r.
Radojević, M., Dimić, Lj. (2014). Srbija u Velikom ratu 1914-1918. Kratka istorija. Beograd.
Raina, P. (1999). Stosunki polsko-niemieckie 1937-1939. Prawdziwy charakter polityki zagranicznej Józefa Becka. Geneza wybuchu II wojny światowej. Warszawa.
Rauchensteiner, M. (1998). Österreich-Ungarn und der Erste Weltkrieg 1914-1918. Graz.
Srbija u Prvom svetskom ratu..., (2014). Preuzeto sa http://sh.wikipedia.org/wiki/Srbija_u_ prvom_ svetskom_ ratu.
Suleja, W. (2009), Józef Piłsudski. Wrocław.
Sundhaussen, H. (2014), Sarajevo. Die Geschichte einer Stadt. Wien – Köln – Weimar.
Szczepański, W. (2009). Węgry w polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej. Sojusz na rzecz bezpieczeństwa? Obóz. Problemy narodów byłego obozu komunistycznego, 52, 91–136.
Szczepański, W. (2014). ,,Serbski odwrót przez Albanię na przełomie 1915/1916 r. Jak doń doszło, jak zapamiętali go Serbowie?ˮ. U: I wojna światowa na Bałkanach. Działania militarne i polityczne w latach 1914–1918. Studia i materiały pod redakcją Andrzeja Krzaka (str. 218-232). Szczecin.
Szeremietiew, R. (1994). Czy mogliśmy przetrwać: Polska a Niemcy w latach 1918-1939. Warszawa.
Szubarczyk, P. (2014). Czerwona apokalipsa. Agresja Związku Sowieckiego na Polskę i jej konsekwencje. Kraków.
Szulc, W. (1980). Przemiany gospodarcze i społeczne w Jugosławii w okresie międzywojennym 1918-1941. Poznań.
Szymczak, D. (2009). Między Habsburgami a Hohenzollernami. Rywalizacja niemiecko–austro-węgierska w okresie I wojny światowej a odbudowa państwa polskiego. Kraków.
Świętek, R. (1998). Lodowa ściana: sekrety polityki Józefa Piłsudskiego 1904-1918. Kraków.
Tokarski, A. (1998). W gościnie u bratanków Węgrów. Zarys dziejów uchodźców polskich na Węgrzech w czasie II wojny światowej 1939–1945. Toruń.
Urbankowski, B. (2014). Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg. Poznań.
Vučo, N. (1970). Ekonomska istorija sveta. Od industrijske revolucije do drugog svetskog rata. Beograd.
Wandycz, P. (1992). ,,Dmowski’s Policy at the Paris Peace Conference: Succes or Failure”. In The reconstruction of Poland 1914–1923. London 1992.
Wapiński, R. (1988). Roman Dmowski. Lublin.
Wereszycki, H. (1986). Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe. Kraków.
Wieczorkiewicz, P. (2014). Historia polityczna Polski 1935-1945. Poznań.
Williamson, D.G. (2010). Zdradzona Polska. Napaść Niemiec i Związku Sowieckiego na Polskę w 1939 roku. Poznań.
Wołos, M. (2013). O Piłsudskim, Dmowskim i zamachu majowym. Dyplomacja sowiecka wobec Polski w okresie kryzysu politycznego 1925–1926. Warszawa.
Wójcik, Z. (2008), Józef Piłsudski 1867–1935. Warszawa.
Wybranowski, D. (2014). Serbia – ofiara I wojny światowej. IZ Policy Papers (Polityka pamięci i dyskursy pamięci w 100-lecie I wojny światowej), 13 (1). Poznań.
Wysocki, A. (1988). Tajemnice dyplomatycznego sejfu, ur. W. Jankowerny. Warszawa.
Wyszczelski, L. (1989). O czym nie wiedzieli Beck i Rydz-Śmigły. Warszawa.
Zawilski, A. (1973). Bitwy polskiego września. Warszawa.
Zürcher E.J. (2013). Turcja od sułtanatu do współczesności. Kraków.
Żelazko, J., Ossowski, A. (2009). Wieluń 1 IX 1939. Warszawa.
Živojinović, D. (2000). Nevoljni saveznici: Rusija, Fancuska, Velika Britanija, SAD
–1918. Beograd.
The details about the publication policy, including copyright and licensing, are available at: