ARONIJA (ARONIA MELANOCARPA (MICHX.) ELLIOTT) OTPADNI PROIZVOD – OD OTPADNOG MATERIJALA DO FUNKCIONALNIH FARMACEUTSKIH PROIZVODA

Sažetak

Zahvaljujući visokom sadržaju različitih bioaktivnih jedinjenja, prvenstveno polifenola, ali i vitamina i minerala, plodovi aronije (Aronia melanocarpa) ispoljavaju pozitivne efekte na zdravlje ljudi. Kiseli ukus i adstrigentna svojstva ploda aronije utiču na smanjenje direktne upotrebe ploda kao prirodno svežeg voća (1). Ostaci koji ostanu pri preradi ploda aronije, najčešće nakon cijeđenja soka, smatraju se otpadnim proizvodom i kao takvi se ne koriste kao prehrambeni ili farmaceutski proizvod (2). Naše istraživanje imalo je za cilj ispitivanje hemijskog sastava i antioksidativnih efekata ekstrakta otpadnog materijala ploda aronije (ekstrakt ostatka nakon ceđenja soka), kao i upoređivanje dobijenih rezultata sa efektima i sadržajem bioaktivnih jedinjenja u ekstraktu i soku ploda aronije. Osušene plodovi i otpadni materijal ekstrahovani su 50% etanolom pod optimalnim uslovima ekstrakcije polifenola aronije (3). Nakon procesa ekstrakcije, ekstrakt aronije (AE), ekstrakt ostatka nakon ceđenja soka (AOE) i sok (AS) su liofilizovani radi boljeg očuvanja aktivnih principa. Sadržaj ukupnih fenola, antocijanina, proantocijanidina i flavonoida određen je primenom odgovarajućih spektrofotometrijskih metoda. Kvantifikacija pojedinačnih antocijana i flavonoida urađena je pomoću HPLC metode. Antioksidativna aktivnost ekstrakta i soka ploda aronije određena je pomoću dve in vitro metode, DPPH (1,1-difenil-2-pikrilhidrazil) i β-karoten-linolna kiselina testa (BKL). Najveća količina fenolnih jedinjenja kvantifikovana je u AOE (702,77±95,30 mgGAE/g). Antocijani su bili najzastupljenija fenolna jedinjenja u preparatima aronije. AOE je bio najbogatiji antocijanima (456,82±12,36 mg cijanidin-3-O-glukozid ekvivalenata/g) i proantocijanidinima (140,18±8,07 mg katehin ekvivalenta/g), dok su flavonoidna jedinjenja zastupljena u najvećoj količini u AE (49,36±6,88) mg katehina/g). Najveći sadržaj cijanidin-3-O-galaktozida (6,63±0,23 mg/g) kao najzastupljenijeg antocijana takođe je utvrđen u AOE. AOE je pokazao najizraženiju antioksidativnu aktivnost u DPPH-sistemu (IC₅₀=0,14±0,01 mg/ml). Nasuprot tome, druga in vitro antioksidativna metoda (BKL-test) pokazala je da je AOE ispoljio najslabiju antioksidativnu aktivnost (IC₅₀=0,68±0,11 mg/ml) u poređenju sa druga dva ispitivana preparata aronije. Složene intermolekulske interakcije između farmakološki aktivnih sastojaka ploda aronije, iako oni doprinose očuvanju zdravlja, ukazuju na potrebna dalja istraživanja vezana za hemijski sastav i biološke efekte ovog ploda. Neke od bioloških aktivnosti poput spazmolitičke, antimikrobne i vazorelaksantne, bile su obuhvaćene našim daljim istraživanjima. Pokazano je da bi otpadni proizvodi koji zaostaju pri preradi ploda aronije mogli biti bogat izvor bioaktivnih jedinjenja i potencijalno upotrebljiva sirovina za izradu dijetetskih suplemenata, farmaceutskih i kozmetičkih proizvoda.