HEMIJSKI SASTAV I ANTI-DPPH AKTIVNOST ETARSKOG ULJA KOMERCIJALNOG UZORKA HERBE KRITSKOG ORIGANA, ORIGANI DICTAMNI HERBA

Sažetak

Kritski origano, Origanum dictamnus L. (Lamiaceae), je endemična biljka grčkog ostrva Krit. Komitet za biljne lekovite proizvode Evropske agencije za lekove (EMA/HMPC) izdao je EU monografiju za tradicionalnu primenu herbe kritskog origana, Origani dictamni herba. Prema ovoj monografiji usitnjena herba se koristi oralno u obliku čaja (infuza) za ublažavanje kašlja povezanog sa prehladom i za simptomatsko ublažavanje blagog gastrointestinalnog diskomfora, kao i dermalno u obliku infuza ili dekokta za tretman manjih inflamacija kože i modrica. U Evropskoj farmakopeji (Ph. Eur.) za sada ne postoje monografije za ovu biljnu drogu i njeno etarsko ulje.

Cilj ovog rada bio je ispitivanje hemijskog sastava etarskog ulja izolovanog iz komercijalnog uzorka herbe kritskog origana poreklom iz Grčke, kao i procena njegove antiradikalske aktivnosti.

Etarsko ulje je izolovano iz herbe destilacijom vodenom parom u aparaturi po Clevenger-u, prema postupku Ph. Eur. Prinos etarskog ulja iznosio je 1,51% V/m, tj. 1,46% m/m. Hemijski sastav etarskog ulja analiziran je gasnom hromatografijom sa FID i MS detekcijom (GC-FID i GC-MS). Identifikovane su 42 komponente, koje su činile 94,6% sastava etarskog ulja. Procentualno najveći udeo u etarskom ulju činili su oksidovani monoterpeni (58,8%; 9 jedinjenja), a sledili su monoterpenski ugljovodonici (27,4%; 12 jedinjenja), seskviterpenski ugljovodonici (5,6%; 12 jedinjenja) i oksidovani seskviterpeni (2,3%; 6 jedinjenja). Glavna komponenta etarskog ulja bio je monoterpenski fenol karvakrol (51,4%), dok su po količini sledili monoterpenski ugljovodonici p-cimen (14,3%) i γ-terpinen (9,3%). Dobijeni rezultati bili su u skladu sa literaturnim podacima, pri čemu je u slučaju uzorka analiziranog u ovom radu, prinos etarskog ulja bio veći od prethodno publikovanih vrednosti (1, 2). 

Antiradikalska aktivnost izolovanog etarskog ulja ispitana je spektrofotometrijskim DPPH testom. Stepen antiradikalske aktivnosti je rastao linearno sa povećanjem koncentracije etarskog ulja, pri čemu je koncentracija u kojoj je etarsko ulje inhibiralo 50% DPPH radikala (SC₅₀) iznosila 141,77 μg/mL. Značajan anti-DPPH potencijal etarskog ulja herbe kritskog origana može se barem delom objasniti velikim udelom karvakrola, čiji je antiradikalski potencijal ranije pokazan (3).

Rezultati sprovedenih hemijskih ispitivanja mogu biti od značaja za buduće definisanje parametara farmaceutskog kvaliteta droge Origani dictamni herba i njenog etarskog ulja.