KOMPARATIVNA BIBLIOMETRIJSKA ANALIZA PRIMENE PRINCIPA ZELENE I ODRŽIVE FARMACIJE U PUBLIKACIJAMA U SRBIJI U ODNOSU NA ODABRANE EVROPSKE ZEMLJE

Sažetak

Problem zagađenja životne sredine uzrokovanog lekovima motivisao je mnoge istraživače da daju doprinos u identifikaciji i prevenciji zagađenja, unapređivanju industrijskih procesa i sirovina. Oblast koja objedinjuje takva istraživanja nazvana je zelena farmacija (1). Cilj studije je da se uporede bibliometrijski parametri istraživanja zasnovanih na principima zelene farmacije u Srbiji u odnosu na odabrane evropske zemlje.

Pretraživanje literature sprovedeno je u septembru 2021. godine, u bazi Web of Science (Clarivate Analytics), pomoću ključnih reči Topic = (pharmac*) AND ("water pollut*" or "soil pollut*" OR "waste management" OR "waste disposal" OR "green chemistry" OR "green pharmacy" OR "sustainable chemistry" OR "sustainable pharmacy" OR "environmental risk" OR "environmental impact"). Pretraga je ograničena na period 2014-2018. godina na literaturu indeksiranu u Science Citation Index Expanded. Izdvojene su publikacije sa afilijacijama istraživačkih institucija u Srbiji, i poređene sa publikacijama istraživača iz Bugarske i Danske, koje su odobrane kao referentne zemlje na osnovu broja stanovnika, članstva u Evropskoj uniji i, u slučaju Bugarske, sličnog socio-ekonomskog okruženja.

Ukupno 15038 publikacija obuhvaćenih WoS sadrži tražene ključne reči, od kojih je 5537 objavljeno u periodu 2014-2018. U tom periodu, 62 publikacije su objavljene u Danskoj, 27 u Srbiji i 5 u Bugarskoj. Prosečna citiranost i h-indeks selektovanih radova iznose, redom: 43,24 i 23 za Dansku, 43,93 i 15 za Srbiju i 17,6 i 5 za Bugarsku. Tip publikacija dominantno je originalni naučni rad (100% Bugarska, 93,5% Danska i 85,15% Srbija). Manje zastupljeni su pregledni članci (Danska - 4, Srbija - 3), poglavlje u knjizi (Srbija - 1) i editorijal (Srbija - 1). Istraživači iz Srbije publikovali su radove u saradnji sa naučnicima iz 22 države, najčeće iz Nemačke i Portugala. U međunarodnoj saradnji prednjače istraživači iz Danske koji su sarađivali sa istraživačima iz 30 država, dok su istraživači iz Bugarske ostvarili saradnju sa kolegama iz pet zemalja. Analizom ključnih reči u publikacijama iz Srbije, uočavaju se "water quality", "pharmaceutical residues", "pharmaceuticals", "analgesics" kao najčešće. Slično, česte ključne reči u Danskim publikacijama su "pharmaceuticals", "wastewater", "critical body residue", "seafood" i "immune suppression". Zbog malog uzorka, analiza za publikacije istraživača iz Bugarske nije mogla biti sprovedena.

Imajući u vidu broj istraživačkih institucija, mogućnosti mobilnosti i ulaganja u nauku, značajna razlika u broju publikacija između Srbije i zemalja Evropske unije bila je očekivana. Ova studija je pokazala da uprkos manjem apsolutnom broju publikacija, kvalitativni pokazatelji ukazuju da je kvalitet studija sprovedenih u Srbiji uporediv sa studijama sprovedenim u izabranim zemljama Evropske unije.