Značaj monitoringa primene direktnih oralnih antikoagulanasa kod starijih pacijenata u apotekama javnog tipa u Srbiji

  • Jasna Andjelković Apotekarska ustanova Kragujevac
  • Milena Kovačević Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za farmakokinetiku i kliničku farmaciju
  • Branislava Miljković Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za farmakokinetiku i kliničku farmaciju

Sažetak


Primena direktnih oralnih antikoagulanasa (DOAK) kod starijih pacijenta nosi veći rizik od krvarenja, ali i od tromboembolijskih događaja, u poređenju sa mlađim pacijentima. Cilj istraživanja bila je identifikacija terapijskih problema i intervencija farmaceuta na primarnom nivou zdravstvene zaštite. U Apoteci Kragujevac u periodu 2019-2022. godine sprovedeno je prospektivno istraživanje koje je uključilo pacijente starosti ≥65 godina koji su primenjivali DOAK. Za potrebe istraživanja kreiran je upitnik koji je popunjavan u toku razgovora sa pacijentom. Istraživanjem je obuhvaćeno 78 pacijenata, prosečne starosti 71±8 godina, od kojih su 68% bili muškarci. Pacijenti su u proseku imali 3±1 dijagnoze i 5±2 lekova u terapiji. Apiksaban je koristilo 44%, rivaroksaban 31%, dabigatran 25%. Indikacije za primenu bile su atrijalna fibrilacija 59% i venski tromboembolizam 41%. Uočena su 102 terapijska problema.  Skoro četvrtina pacijenata (24%) nije ispravno primenjivala lek (npr. uzimanje rivaroksabana našte bez hrane, otvaranje dabigatran kapsula), 38% imalo je problem sa adherencom, 12% primenjivalo je nisku doza leka, 9% visoku dozu leka, dok su potencijalne interakcije bile prisutne kod 41%. Od značajnih faktora rizika, 23% pacijenata imalo je nestabilan krvni pritisak, 33% nije obavešteno o značaju praćenja renalne funkcije tokom primene leka, i jedan pacijent je imao nizak nivo hemoglobina. Dva pacijenta su upućena lekaru, od kojih je jedan imao epizodu krvarenja. Farmaceuti su sve pacijente edukovali o važnosti adherence i pravilnoj primeni DOAK i obavešteni su o značaju posedovanja kartice sa upozorenjima. Rezultati pokazuju neophodnost monitoringa primene DOAK kod pacijenata ≥65 godina sprovođenjem standardizovane farmaceutske usluge na primarnom nivou zdravstvene zaštite. 

Reference

Roberti R, Iannone LF, Palleria C, et al. Direct Oral Anticoagulants: From Randomized Clinical Trials to Real-World Clinical Practice. Front Pharmacol. 2021; 12: 684638.

Objavljeno
2022/10/18
Broj časopisa
Vol. 72 Br. Suppl. 4 (2022): Arhiv za farmaciju - VIII Kongres farmaceuta Srbije sa međunarodnim učešćem
Rubrika
Poster prezentacije sekcije Farmaceutska zdravstvena zaštita
Autori koji objavljuju u ovom časopisu pristaju na sledeće uslove:

  1. Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavljivanja rada i licenciraju ga "Creative Commons Attribution licencom" koja omogućava drugima da dele rad, uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavljivanja u ovom časopisu.

  2. Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju članka objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je članak izvorno objavljen u ovom časopisu.

  3. Autorima je dozvoljeno i podstiču se da postave objavljeni članak onlajn (npr. u institucionalni repozitorijum ili na svoju internet stranicu) pre ili tokom postupka prijave rukopisa, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavljenog članka (Vidi Efekti otvorenog pristupa).