Četvrt veka iskustva u redoks biohemiji: razotkrivanje uloge oksidativnog stresa u zdravlju i bolesti

Sažetak

Oksidativni stres je patofiziološki fenomen koji se javlja tokom različitih fizioloških procesa, kao posledica starenja, ali i u mnogim bolestima. “Erupcija” oksidativnog stresa nastaje kada se njegovi činioci  tzv. slobodni radikali povećano stvaraju u određenim patološkim stanjima, kada njihovo stvaranje nadvlada mehanizme i činioce antioksidativne zaštite. Merenje parametara redoks statusa daje nove biomarkere različitih bolesti . Tokom više od 25 godina bavljenja ovom temom analizirali smo redoks status velikog broja pacijenata sa različitim bolestima: kardiovaskularnim, moždanim udarom, akutnim i hroničnim bubrežnim bolestima, dijabetesom, kancerom, gojaznošću. Redoks status je određivan i kod velikog broja zdravih ispitanika, kao i u posebnim fiziološkim stanjima: trudnice, sportisti, deca, stare osobe, kao i kod ispitanika nakon suplementacije antioksidansima. Merenje markera oksidativnog stresa je primenjeno i u farmakološkim studijama na više različitih animalnih modela: ateroskleroza, multipla skleroza, blast povreda, trovanja, reumatoidni artritis. Ovakve vrste studija omogućavaju uvid u razvoj ćelijskog oksidativnog stresa, mehanizme koji su uključeni u razvoj bolesti, kao i uvid u mogućnosti njegove modulacije pod uticajem terapije. Dugogodišnje iskustvo u analitici oksidativnog stresa nam je omogućilo razvoj sistema za testiranje antioksidativnog potencijala biološki aktivnih jedinjenja u serumskom pulu zdravih osoba. Rеdoks status ispitanika je njegova “hеmijska lična karta”, koja se menja u različitim stanjima i bolestima.  Dijagnoza “rеdoks disbalansa“ kod odrеđеnе osobе, omogućila bi odrеđivanjе vrstе i načina primеnе antioksidanasa, rеžim doziranja, praćеnjе еfеkata primеnе, što bi predstavljalo primenu principa prеciznе (pеrsonalizovanе) medicine, kao ideala moderne terapije.