Genotoksične nečistoće u lekovima - regulatorni zahtevi

  • Marija Čarapić Agencija za lekove i medicinska sredstva Srbije
  • Katarina Nikolić Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za farmaceutsku hemiju
  • Danica Agbaba Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za farmaceutsku hemiju

Sažetak


U većini hemijskih sinteza se koriste veoma reaktivni molekuli koji su često i DNK – reaktivni (mutageni). Oni mogu biti prisutni u aktivnoj supstanci (AS) ili gotovom proizvodu (GP) kao genotoksične nečistoće (GN). Mehanizam dejstva većine GN se zasniva na modifikaciji DNK i to direktnim vezivanjem (elektrofili - alkilujući agensi), umetanjem u lanac DNK (inhibitori topoizomeraze) i antimetaboliti (purinski/pirimidinski analozi). Upozoravajuće strukture (SA) za kancerogenu aktivnost se definišu kao funkcionalne grupe ili delovi strukture jedinjenja koje su povezane sa kancerogenom aktivnošću. SA ukazuje na hemijsku grupu jedinjenja koja izaziva toksične efekte kroz jedan ili nekoliko obično zajedničkih mehanizama delovanja. GN mogu direktno da se vezuju za DNK ili nakon metaboličkih transformacija (oksidacija i redukcija) pa SA struktura može da ukaže na nastanak nekoliko toksičnih metabolita. Procena rizika na prisustvo GN u delu koji se odnosi na profil nečistoća AS/GP je obavezan deo dokumentacije o kvalitetu leka koji se podnosi u postupku registracije leka, kao i odobravanja kliničkih ispitivanja. U smernici ICHM7 su date preporuke za identifikaciju, kategorizaciju, kvalifikaciju i kontrolnu strategiju mutagenih nečistoća kako bi se ograničio potencijalni kancerogeni rizik. Prema ICHM7 se vrši klasifikacija (klase 1-5) svih nečistoća na osnovu podataka o kancerogenosti i bakterijskoj mutagenosti iz baza i naučne literature. Ako podaci nisu dostupni sprovodi se in silico toksikološka procena (QSAR) i predviđa se bakterijska mutagenost sa dva nezavisna modela. Ako jedan od modela pokaže SA strukture, radi se test povratne mutacije na bakterijama (Ames test). Posebno se razmatraju visoko potentni mutageni kancerogeni (aflatoksini, nitrozamini, alkil-azoksi jedinjenja).

Reference

Muller L. et all. A rationale for determing, testing and controlling specific impurities in pharmaceuticals that possess potential for genotoxicity. Regul. Toxicol. Pharmacol. 2006, 44, 198–211.

ICH guideline M7 (R1) on assessment and control of DNA reactive (mutagenic) impurities in pharmaceuticals to limit potential carcinogenic risk, February 2018.

Objavljeno
2022/10/18
Broj časopisa
Vol. 72 Br. Suppl. 4 (2022): Arhiv za farmaciju - VIII Kongres farmaceuta Srbije sa međunarodnim učešćem
Rubrika
Predavanja po pozivu sesija 15
Autori koji objavljuju u ovom časopisu pristaju na sledeće uslove:

  1. Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavljivanja rada i licenciraju ga "Creative Commons Attribution licencom" koja omogućava drugima da dele rad, uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavljivanja u ovom časopisu.

  2. Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju članka objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je članak izvorno objavljen u ovom časopisu.

  3. Autorima je dozvoljeno i podstiču se da postave objavljeni članak onlajn (npr. u institucionalni repozitorijum ili na svoju internet stranicu) pre ili tokom postupka prijave rukopisa, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavljenog članka (Vidi Efekti otvorenog pristupa).