Procena rizika od izloženosti dece i odraslih arsenu u PM10 česticama putem zagađenog vazduha u Boru

  • Bojana Petrović Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”
  • Ana Gladović Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”
  • Dragana Javorac Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”
  • Aleksandra Buha Djordjević Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”
  • Marijana Ćurčić Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”
  • Danijela Djukić-Ćosić Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”
  • Andrej Šoštarić Gradski zavod za javno zdravlje
  • Biljana Antonijević Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”
  • Zorica Bulat Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”

Sažetak


Grad Bor spada među najzagađenije gradove u Republici Srbiji i Evropi. Najveći izvor zagađenja u ovom gradu predstavlja rudnik bakra, Rudarsko-topioničarski basen Bor, usled emisije, predominantno, SO2 i suspendovanih čestica. Arsen je čest pratilac ruda bakra i olova, te se iz godine u godinu monitoringom kvaliteta vazduha uočava njegovo prisustvo u koncentracijama koje prelaze dozvoljene godišnje granice. Izloženost arsenu može dovesti do razvoja anemije, promena na koži, periferne neuropatije, ali i razvoja karcinoma. Cilj rada bio je da se proceni izloženost i okarakteriše rizik dece i odraslih od izloženosti arsenu iz PM10 čestica tj. putem zagađenog vazduha u gradu Boru. Vrednosti prosečnih godišnjih koncentracija arsena u vazduhu su preuzete iz godišnjih izveštaja Agencije za zaštitu životne sredine, za merne stanice: Bor-Gradski park, Bor 1, Bor 2 i Bor-Jugopetrol. Zdravstveni rizik je procenjen metodologijom koju preporučuje Američka agencija za zaštitu životne sredine. Na osnovu vrednosti količnika hazarda (HQ) za oralni, inhalacioni i dermalni put unosa, ne-karcinogeni rizik se klasifikuje kao prihvatljiv (<1) ili neprihvatljiv (>1), dok se karcinogeni rizik klasifikuje na osnovu vrednosti CR, takođe kao prihvatljiv (<1×10-4) ili neprihvaljiv (>1×10-4). Izračunate vrednosti HQinh za decu i odrasle prelaze vrednost 1 ukazujući na neprihvatljiv rizik od izloženosti arsenu preko PM10 čestica iz zagađenog vazduha na svim razmatranim mernim stanicama. Neprihvatljiv karcinogeni rizik za decu je izračunat na stanici Bor-Jugopetrol, a za odrasle na stanicama Bor-Gradski park, Bor 1 i Bor-Jugopetrol. Dobijeni rezultati ukazuju na preku potrebu preduzimanja mera u cilju smanjenja emisije arsena u vazduh u Boru.

Biografije autora

Ana Gladović, Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”

Katedra za toksikologiju "Akademik Danilo Soldatović", Beograd, Srbija

Dragana Javorac, Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”

Katedra za toksikologiju "Akademik Danilo Soldatović", Beograd, Srbija

Aleksandra Buha Djordjević, Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”

Katedra za toksikologiju "Akademik Danilo Soldatović", Beograd, Srbija

Marijana Ćurčić, Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”

Katedra za toksikologiju "Akademik Danilo Soldatović", Beograd, Srbija

Danijela Djukić-Ćosić, Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”

Katedra za toksikologiju "Akademik Danilo Soldatović", Beograd, Srbija

Biljana Antonijević, Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”

Katedra za toksikologiju "Akademik Danilo Soldatović", Beograd, Srbija

Zorica Bulat, Univerzitet u Beogradu – Farmaceutski fakultet, Katedra za toksikologiju “Akademik Danilo Soldatović”

Katedra za toksikologiju "Akademik Danilo Soldatović", Beograd, Srbija

Reference

Serbula M. Arsenic and SO2 hotspot in South-Eastern Europe: An overview of the air quality after the implementation of the flash smelting technology for copper production. Science of the Total Environment 777 (2021); 145981.

Megido L. Suburban air quality: Human health hazard assessment of potentially toxic elements in PM10. Chemosphere 177 (2017); 284-291.

Objavljeno
2022/10/18
Broj časopisa
Vol. 72 Br. Suppl. 4 (2022): Arhiv za farmaciju - VIII Kongres farmaceuta Srbije sa međunarodnim učešćem
Rubrika
Poster prezentacije sekcije Toksikologija
Autori koji objavljuju u ovom časopisu pristaju na sledeće uslove:

  1. Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavljivanja rada i licenciraju ga "Creative Commons Attribution licencom" koja omogućava drugima da dele rad, uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavljivanja u ovom časopisu.

  2. Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju članka objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je članak izvorno objavljen u ovom časopisu.

  3. Autorima je dozvoljeno i podstiču se da postave objavljeni članak onlajn (npr. u institucionalni repozitorijum ili na svoju internet stranicu) pre ili tokom postupka prijave rukopisa, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavljenog članka (Vidi Efekti otvorenog pristupa).