Incidenca i tipovi vaskularnih pristupa kod bolesnika lečenih hroničnom hemodijalizom
Sažetak
Uvod: Terminalna bubrežna slabost je poslednji stadijum hronične bubrežne slabosti i leči se zamenom bubrežne funkcije. Hemodijaliza (HD) predstavlja vid zamene bubrežne funkcije za koji je neophodan vaskularni pristup. Tipovi trajnih vaskularnih pristupa su: arteriovenska fistula (AVF), arteriovenski graft (AVG) i permanetni dvolumenski kateter za HD (Hickman-ov kateter). U slučaju nepostojanja vaskularnog pristupa, za HD se može koristiti privremeni dvolumenski centralni venski kateter (CVK).
Cilj rada: Prikazati incidencu i tipove vaskularnih pristupa za hemodijalizu kod bolesnika sa terminalnom bubrežnom slabošću, kao i analizirati tipove vaskularnih pristupa i njihove komplikacije shodno demografskim i kliničkim parametrima.
Materijal i metode: Studija je obuhvatila 153 bolesnika Klinike za nefrologiju Kliničkog centra Srbije tokom 2014. i 2015. godine. Uključeni su: bolesnici sa elektivno kreiranim vaskularnim pristupom, bolesnici sa terminalnom bubrežnom slabošću kojima je bilo neophodna HD zbog uremijskog sindroma i bolesnici sa postojećim malfunkcionalnim vaskularnim pristupima. Klinički i demografski podaci o bolesnicima su dobijeni iz istorija bolesti.
Rezultati: Najčešći tip vaskularnog pristup je bila primarna AVF (68,7%), REDO AVF je rađena kod 11,1% bolesnika, dok je Hickman-ov kateter bio plasiran kod 15%, a AVG kod 3,9% bolesnika (p<0,001). Bolesnici sa Hickman-ovim kateterom su bili značajno stariji (72 vs. 63, p=0,013) i smrtnost je bila značajno zastupljenija (17,4% vs. 3,1%, p=0,004) u odnosu na bolesnike sa AVF i AVG. Tromboza vaskularnog pristupa je bila najčešća komplikacija vaskularnog pristupa (80% vs. 20%, p<0,001). CVK za HD je bio plasiran kod 19,6% bolesnika zbog nepostojanja elektivno kreiranog vaskularnog pristupa, a kod 23,5% bolesnika CVK je korišćen kao prelazni pristup zbog nefunkcionalnosti postojećeg pristupa. Smrtnost je bila zastupljenija kod bolesnika koji nisu imali blagovremeno kreiran vaskularni pristup u odnosu na bolesnike sa elektivno kreiranim pristupom (13,3% vs. 3,3%, p=0,026).
Zaključak: AVF je najčešći vid vaskularnog pristupa za HD. Dominantna komplikacija je tromboza AVF. Elektivno kreiranje vaskularnog pristupa značajno utiče na preživljavanje bolesnika.
Ključne reči: terminalna bubrežna slabost, hemodijaliza, vaskularni pristup
Reference
Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) CKD Work Group. KDIGO 2012 Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Management of Chronic Kidney Disease. Kidney Inter Suppl. 2013; 3: 1-150
Smart NA, Titus TT. Outcomes of early versus late nephrology referral in chronic kidney disease: a systematic review. Am J Med 2011; 124(11): 1073-80.e2.
Simić Ogrizović S. Godišnji izveštaji o lečenju dijalizama i transplantacijom bubrega u Srbiji, 2014. godine. Udruženje nefrologa Srbije. 2014.
ERA-EDTA Registry: ERA-EDTA Registry Annual Report 2014. Academic Medical Center, Department of Medical Informatics, Amsterdam, the Netherlands, 2016
Pisoni RL, Zepel L, Pork FK et al. Trends in US Vascular Access Use, Patient Preferences, and Related Practices: An Update From US DOPPS Practice Monitor With International Comparisons. Am J Kidney Dis 2015; 65(6): 905-15.
Vascular Access 2006 Work Group. Clinical practice guidelines for vascular access. Am J Kidney Dis 2006; 48: S176–S247.
Al-Jaishi AA, Liu AR, Lok CE et al. Complications of the Arteriovenosus Fistula: A Systematic Review. J Am Soc Nephrol 2016; pii: ASN.2016040412.
Elseviers MM, Van Waeleghem JP; European Dialysis and Transplant Nurses Association/European Renal Care Association. Identifying vascular access complications among ESRD patients in Europe. A prospective, multicenter study. Nephrol News Issues 2003; 17(8): 61-4
Fokou M, Teyang A, Ashuntantang G et al. Complications of arteriovenous fistula for hemodialysis: an 8-year study. Ann Vasc Surg 2012; 26(5): 680-4.
Bick RL, Baker WF. Antiphospholipid syndrome and thrombosis. Semin Thromb Hemost 1999; 25(3): 333-50.
Mitrović D, Popović M, Stefanović D et al. Antiphospholipid syndrome in systemic connective tissue diseases. Vojnosanit Pregl 1998; 55(2 Suppl): 29-33.
Schwab S, Besarab A, Beathard G et al. NKF-KDOQI clinical practice guidelines for hemodialysis vascular access. Am J Kidney Dis 1997; 30(Suppl 3): S137–S181
Rivara MB, Soohoo M, Streja E et. al. Association of Vascular Access Type with Mortality, Hospitalization, and Transfer to In-Center Hemodialysis in Patients Undergoing Home Hemodialysis. Cllin Am Soc Nephrol 2016; 11(2): 298-307
Lorenzo V, Martin M, Rufino M et al. Predialysis nephrologic care and a functioning arteriovenous fistula at entry are associated with better survival in incident hemodialysis patients: an observational cohort study. Am J Kidney Dis 2004; 43(6): 999-1007