Ο όρος «τελετή» στις ελληνικές γραπτές πηγές λατρευτικού περιεχόμενου
Abstract
Ο προχριστιανικός ελληνικός κόσμος στο ιστορικο‑θρησκευτικό πλαίσιό του γνώρισε δύο κατηγορίες λατρειών — δημόσιες και μυστηριακές λατρείες, προσφερόμενες εις τιμήν των αρχαίων θεοτήτων. Σε αυτό το άρθρο εξετάζονται οι μυστηριακές λατρείες, έτσι όπως αυτές έχουν περιγραφεί και ερμηνευτεί με τον όρο «τελετή». Σε δεκαοκτώ χωρία Αρχαίων και δεκαπέντε Χριστιανών συγγραφέων, ο όρος παρουσιάζεται και αναλύεται από φιλολογική πλευρά και εξηγείται η διαδρομή της σημασιολογικής του χρήσεως. Προκύπτει ότι στην αρχαιότητα ο όρος δήλωνε τη λατρεία ως γενικό φαινόμενο με έμφαση στην πράξη της μυήσεως, έπειτα τη λατρευτική ιερουργία και σχετικά με αυτήν συγκεκριμένες ακολουθίες — τα ανάλογα των Ακάθιστων Υμνων και Αγιασμών (ελαίου και χώρου). Παντού τονίζονται ιεροτελεστικές πράξεις με ιδιοσύστατο σκοπό και ρυθμό. Ο όρος επίσης αποδίδει τη σημασία της θρησκευτικής εορτής (εορτασμούς), πανήγυρης και πανηγυρισμού, θρησκευτικών εκδηλώσεων, αλλά και της ιεροσύνης. Αυτό το άρθρο θα δείξει πως σχεδόν όλες αυτές οι σημασιολογικές παραλλαγές έχουν απορροφηθεί και από τον χριστιανικό γραπτό λόγο, όπου όμως ο όρος κατεξοχήν υποδεικνύει τις τελετές των Αγίων Μυστηρίων, δηλαδή Βαπτίσματος, Χρίσματος, Θείας Μεταλήψεως, όπως και Αγιασμού Μύρου.
References
Aristophane (1924). Pax. vol. 2. Paris: Les Belles Lettres.
Аристофан (1978). Жабе. Нови Сад: Матица српска.
Athenaeus (1854). Deipnosophists or Banquet of the Learned, vol. II.
Burkert, W. (1985). Greek Religion. Cambridge/Massachusetts.
Gaisford, T. (ed.). (1848). Etymologicum magnum. Oxford: Oxford University Press.
Kittel, G. (31964). Theological Dictionary of the New Testament, VIII. Michigan.
Lampe, G.W.H. (111994). A Patristic Greek Lexicon. Oxford.
Mitchell, T. (1822). The Comoedies of Aristophanes, vol. II. The Wasps.
Pindar (1978). The Odes of Pindar.
Pindar (1990). Odes. The Annenberg CPB/Project.
Rac, K., Majnarić, N. (1990). Sabrane grčke tragedije. Euripid: Bakhe, Ifigenija na Tauridi.
Rogers, B.B. (1913). The Comoedies of Aristophanes, vol. III. The Peace.
Rudolph, K. (2005). Mystery religions. У Jones, L. (ed.). Encyclopedia of Religion. Thomson Gale.
Herodotus (1890). The History of Herodotus.
Херодот (1980). Историја. Нови Сад.
Chantraine, P. (1968). Dictionnaire étymologique de la langue grecque. Histoire des mots. Paris.
Prijavom priloga za objavljivanje, putem ovog sistema elektronskog uređivanja, autor sva prava ustupa uredništvu časopisa „Sabornost – Teološki godišnjak“.