Ozračenost pripadnika Vojske SR Jugoslavije na Kosovu i Metohiji u toku NATO agresije 1999. godine

  • Mirjana Anđelković-Lukić Vojnotehnički institut, Beograd, Republika Srbija; Vlada Republike Srbije, Međuresorno koordinaciono telo, Beograd, Republika Srbija https://orcid.org/0000-0002-5076-4901
DOI: https://doi.org/10.5937/vojtehg68-25636
Ključne reči: hemijski rat, municija od osiromašenog uranijuma, povećana radioaktivnost, hemotoksičnost, plutonijum, ozračenost pripadnika Vojske SR Jugoslavije, bolesti, malignitet

Sažetak


Uvod/cilj: U radu se ukazuje na dozu ozračenosti kojoj su bili izloženi pripadnici Vojske  SR Jugoslavije, a posebno pripadnici motorizovanih brigada na području Kosova i Metohije na albansko-jugoslovenskoj granici.

Metode: Gamaspektrometrijskim merenjima utvrđeno je da penetrator u metku sadrži osiromašeni uranijum, a metodom  dozimetrijskog merenja utvrđeno je prisustvo alfa, beta i gama zračenje.

Rezultati: Upotreba municije sa osiromašenim uranijumom 238U, kome je dodat i plutonijum, na dugi rok zagađuje okolinu, vodu i zemljište, a kod ljudi izaziva različite poremećaje i bolesti, pre svega maligne. Radioaktivnost 239Pu je nekoliko hiljada puta veća od njegove toksičnosti, a  udisanje plutonijumske prašine ugrožava zdravlje i izaziva kancer. Uranijum je piroforan toksičan metal,  lako se pali i radioaktivan je. Njegovi oksidi su otrovni i delimično rastvorljivi u vodi. Posle paljenja metak oslobađa radioaktivne aerosolne čestice dimenzije dima, koje sagorevaju u dodiru sa vazduhom, izazivajući kod onoga ko ih udahne kratkotrajna ili dugotrajna oštećenja. Za vreme agresije NATO-a na SR Jugoslaviju na Kosovu i Metohiji je izmerena velika radioaktivnost. U metohijskom području ona je bila 1100 puta veća od prirodnog fona.

Zaključak: Pripadnici Vojske SR Jugoslavije su tokom rata bili izloženi velikim radioaktivnim dozama, što  je dovelo do povećanog obolevanja od raznih malignih bolesti i smrtnih ishoda.

Reference

Accame, F. 2006. Uranio impoverito. La verità. Rome, Italy: Malatempora (in Italian). ISBN 8884250366.

Ajdačić, V. & Jakšić, P. 2001. Search for the truth about the NATO use of depleted uranium in the war against Yugoslavia - truth under the DU carpet. In: ENRY2001-International Conference on Environmental Recovery of Yugoslavia, Belgrade, pp.338-342. September 27-30 [online]. Available at: https://inis.iaea.org/collection/NCLCollectionStore/_Public/34/047/34047646.pdf?r=1&r=1 [Accessed: 15 March 2020].

Anđelković-Lukić, M. 2015a. Darovi milosrdnog anđela - Ekološko razmatranje rata NATO protiv SR Jugoslavije, 2. dopunjeno izdanje. Novi Sad: Balkanija (in Serbian).

Anđelković-Lukić, M. 2015b. Chemical, Radiological and Environmental Impacts of NATO’s War of Aggression against Yugoslavia. In: 19thInternacional Scientific Eco-Conference, Novi Sad, Serbia, pp.39-50, 23-25 September.

David, D. 1999. Kosovo: de vraies et de fausses leçons stratégiques. Revue Défense Nationale, 615(Decembre), pp.39-43 (in French) [online]. Available at: https://www.defnat.com/e-RDN/vue-article.php?carticle=7517 [Accessed: 15 March 2020].

Delić, B. 2019. NATO je na Srbiju bacio 20 puta više uranijuma nego što priznaje. Novi standard, 30 July [online]. Available at: https://www.standard.rs/2019/07/30/delic-nato-je-na-srbiju-bacio-20-puta-vise-uranijuma-nego-sto-priznaje/ (in Serbian) [Accessed: 15March 2020].

Đurović, S., & Petrušić, J. 2016. Zašto ćutiš Srbijo. Belgrade: Svesrpski otadžbinski tabor (in Serbian).

Đurović, B., Spasić-Jokić, V., Petković, S., Fortuna, D., Selaković-Mićunović, V., & Atlagić, N. 2011. Osiromašeni uranijum – metode detekcije, saniranje neposrednih efekata i prevencija kasnih posledica. Belgrade: doc. dr Branka Đurović (private publisher - personal edition).

Jovanović, V., Petković, S., & Čikarić, S. 2012. Zločin u ratu - genocid u miru: posledice NATO bombardovanja Srbije 1999. godine. Belgrade: Službeni glasnik (in Serbian).

Ocić, Č. 2019. Katastrofalne posledice zapadne politike prema Kosovu i Metohiji. Koreni, 27 May [online]. Available at: http://www.koreni.rs/katastrofalne-posledice-zapadne-politike-prema-kosovu-i-metohiji/ (in Serbian) [Accessed: 15 March 2020].

Tagliazucchi, M.,& Leggiero, D. 2019. Militari all'uranio. Per la prima volta i retroscena svelati da testimonianze, documentazioni e foto. Serrungarina, Pesaro Urbino, Italy: David and Matthaus (in Italian).

Vukmirović, Z. 2019. Osiromašeni uranijum je zabranjen u Belgiji 2009. godine. Politika, 20 April [online]. Available at: http://www.politika.rs/scc/clanak/427470/Pogledi/Osiromaseni-uranijum-je-zabranjen-u-Belgiji-2009-godine (in Serbian) [Accessed: 15 March 2020].

Objavljeno
2020/04/16
Broj časopisa
Vol. 68 Br. 2 (2020): april – jun
Rubrika
Pregledni radovi
Sva prava zadržana (c) 2020 Vojnotehnički glasnik / Military Technical Courier

Vojnotehnički glasnik omogućava otvoreni pristup i, u skladu sa preporukom CEON-a, primenjuje Creative Commons odredbe o autorskim pravima:

Autori koji objavljuju u Vojnotehničkom glasniku pristaju na sledeće uslove:

  1. Autori zadržavaju autorska prava i pružaju časopisu pravo prvog objavljivanja rada i licenciraju ga Creative Commons licencom koja omogućava drugima da dele rad uz uslov navođenja autorstva i izvornog objavljivanja u ovom časopisu.
  2. Autori mogu izraditi zasebne, ugovorne aranžmane za neekskluzivnu distribuciju rada objavljenog u časopisu (npr. postavljanje u institucionalni repozitorijum ili objavljivanje u knjizi), uz navođenje da je rad izvorno objavljen u ovom časopisu.
  3. Autorima je dozvoljeno i podstiču se da postave objavljeni rad onlajn (npr. u institucionalnom repozitorijumu ili na svojim internet stranicama) pre i tokom postupka prijave priloga, s obzirom da takav postupak može voditi produktivnoj razmeni ideja i ranijoj i većoj citiranosti objavljenog rada (up. Efekat otvorenog pristupa).