Primena metoda individualnog odlučivanja AH i PROMETHEE II i metode grupnog odlučivanja Condorcet pri izboru višenamenskog oklopnog borbenog vozila točkaša

Ključne reči: oklopna borbena vozila, višekriterijumsko odlučivanje, AHP, PROMETHEE II, metod Condorcet

Sažetak


Uvod/cilj: Oklopna borbena vozila točkaši su sve prisutniji u savremenim oružanim sukobima, naročito u operacijama protiv asimetričnih pretnji. Tržište ovih vozila je u konstantnom porastu u svetu, što je odraz njihove primene u širokom spektru misija i zadataka oružanih snaga. Postojanje brojnih modela oklopnih vozila točkaša različitih tehničkih i eksploatacionih karakteristika, sa mogućnošću prilagođavanja specifičnim potrebama, dodatno otežava izbor najpogodnije alternative. U radu je predstavljen slučaj rešavanja problema izbora najpogodnijeg višenamenskog oklopnog vozila točkaša srednje klase i formule pogona 4x4. Izabrana je jedna od četiri ponuđene alternative, primenom metoda individualnog i grupnog višekriterijumskog odlučivanja.

Metode: Primenjene su metode višekriterijumskog odlučivanja pri rešavanju problema iz oblasti složenih borbenih sistema. Eksperti iz oblasti taktike sa sistemima naoružanja su primenom metoda AHP (Analytic Hierarchy Process) i PROMETHEE II (Preference Ranking Organization Method for Enrichment Evaluations II) izvršili rangiranje alternativa u skladu sa definisanim kriterijumima. Rezultati dobijeni individualnim odlučivanjem podvrgnuti su metodi grupnog odlučivanja Condorcet radi donošenja konačne odluke o optimalnom rešenju. 

Rezultati: Izabrano je najopogodnije vozilo u skladu sa definisanim kriterijumima.

Zaključak: Rešenje problema podrazumeva uzimanje u obzir stavova vojnih eksperata u pogledu optimizacije više kriterijuma radi obezbeđenja vozila najboljih performansi pogodnog za upotrebu u različitim misijama. Izbor višenamenskog oklopnog borbenog vozila točkaša je kompleksan proces na koji utiču brojni faktori koje nije moguće analizirati objektivno bez primene adekvatnih matematičkih modela. 

Reference

Brandt, F., Hofbauer, J. & Strobel, M. 2021. Exploring the No-Show Paradox for Condorcet Extensions. In: Diss, M. & Merlin, V. (Eds.) Evaluating Voting Systems with Probability Models. Studies in Choice and Welfare, pp.251-273. Cham: Springer. Available at: https://doi.org/10.1007/978-3-030-48598-6_11.

Brans, J.P. & Mareschal, B. 2005. Promethee Methods. In: Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys. International Series in Operations Research & Management Science, 78. New York, NY: Springer. Available at: https://doi.org/10.1007/0-387-23081-5_5.

Brans, J.P., Mareschal, B. & Vincke, P. 1984. PROMETHEE: A new family of outranking methods in MCDM. Operational Research, 84, pp.477-490.

Brans J.P. & Vincke, Ph. 1985. Note—A Preference Ranking Organisation Method (The PROMETHEE Method for Multiple Criteria Decision-Making). Management Science, 31(6), pp.647-656. Available at: https://doi.org/10.1287/mnsc.31.6.647.

Brans, J.P., Vincke, Ph. & Mareschal, B. 1986. How to select and how to rank projects: The Promethee method. European Journal of Operational Research, 24(2), pp.228-238. Available at: https://doi.org/10.1016/0377-2217(86)90044-5.

Biswas, A., Gazi, K.H., Sankar, P.M. & Ghosh, A. 2025. A Decision-Making Framework for Sustainable Highway Restaurant Site Selection: AHP-TOPSIS Approach based on the Fuzzy Numbers. Spectrum of Operational Research, 2(1), pp.1-26. Available at: https://doi.org/10.31181/sor2120256.

Dean, S.E. 2024. 4×4 armoured fighting vehicles: recent developments. European Security & Defence, 6/2024(June), pp.24-31 [online]. Available at: https://euro-sd.com/wp-content/uploads/2024/06/ESD_6_2024-1.pdf [Accessed: 13 July 2024].

Dean, S.E. & Cazalet, M. 2024. Add-on armour systems. European Security & Defence, 1/2024(January), pp.42-45 [online]. Available at: https://euro-sd.com/wp-content/uploads/2024/01/ESD_1_2024.pdf [Accessed: 13 July 2024].

Elraaid, U., Badi, I. & Bouraima, M.B. 2024. Identifying and Addressing Obstacles to Project Management Office Success in Construction Projects: An AHP Approach. Spectrum of Decision Making and Applications, 1(1), pp.33-45. Available at: https://doi.org/10.31181/sdmap1120242.

-Excaliburarmy. 2024. Armoured personnel carriers and infantry fighting vehicles [online]. Available at: https://www.excaliburarmy.cz/download/product/7/ea-apc-ifv-program.pdf [Accessed: 13 July 2024].

Furch, J. & Švásta, A. 2022. Use of Multicriteria Analysis in Unmanned Ground Vehicle Selection. Challenges to national defence in contemporary geopolitical situation, 2022(1), pp.17-25. Available at: https://doi.org/10.47459/cndcgs.2022.2.

Gazibey, Y., Kantemir, O. & Demirel, A. 2015. Interaction among the Criteria Affecting Main Battle Tank Selection: An Analysis with DEMATEL Method. Defence Science Journal, 65(5), pp.345-355. Available at: https://doi.org/10.14429/dsj.65.8924.

Genc, T. 2015. Application of ELECTRE III and PROMETHEE II in evaluating the military tanks. International Journal of Procurement Management (IJPM), 8(4), pp.457-475. Available at: https://doi.org/10.1504/IJPM.2015.070743.

Giurgiu, T., Virca, I., Grigoraș, C. & Năstăsescu, V. 2023. Trends in Development of Military Vehicles Capabilities Based on Advanced Technologies. In: International conference KNOWLEDGE-BASED ORGANIZATION, 29(3), pp.15-22. Available at: https://doi.org/10.2478/kbo-2023-0070.

Green-Armytage, J. 2011. Four Condorcet-Hare Hybrid Methods for Single-Winner Elections. Voting Matters, 29, pp.1-14 [online]. Available at: https://www.votingmatters.org.uk/ISSUE29/ISSUE29.pdf [Accessed: 09 October 2024].

Herrero, C. & Villar, A. 2021. Group decisions from individual rankings: The Borda-Condorcet rule. European Journal of Operational Research, 291(2), pp.757-765. Available at: https://doi.org/10.1016/j.ejor.2020.09.043.

Jokic, Z., Delibasic, B. & Randjelovic, A. 2024. Selection of Rifle Caliber in Rearming Process of the Serbian Army. Management: Journal of Sustainable Business and Management Solutions in Emerging Economies, 29(1), pp.41-52. Available at: https://doi.org/10.7595/management.fon.2021.0011.

Kamel, H. 2017. Studying the Trade-Off Between Protection and Mobility of Armored Vehicles. In: Proceedings of the ASME 2017 International Mechanical Engineering Congress and Exposition, Tampa, FL, USA, Volume 12: Transportation Systems, Paper No: IMECE2017-72531, V012T16A008, November 3–9. Available at: https://doi.org/10.1115/IMECE2017-72531.

Kizielewicz, B. & Sałabun, W. 2024. SITW Method: A New Approach to Re-identifying Multi-criteria Weights in Complex Decision Analysis. Spectrum of Mechanical Engineering and Operational Research, 1(1), pp.215-226. Available at: https://doi.org/10.31181/smeor11202419.

Kovačević, I., Pantelić, O. & Anđelković-Labrović, J. 2024. Predictors of employees’ voluntary turnover intentions: Analytic hierarchy process approach. Yugoslav Journal Of Operations Research, 34(3), pp.587-602. Available at: https://doi.org/10.2298/YJOR231215002K.

Kurtay, K.G. 2024. Selection of Military Armored Vehicle Using Fuzzy EDAS method. Computer and Decision Making: An International Journal, 1, pp.134-150. Available at: https://doi.org/10.59543/comdem.v1i.10413.

Muždeka, S. 2012. Osnovi borbenih vozila. Belgrade, Serbia: Medija centar „Odbrana“ (in Serbian). ISBN: 978-86-335-0369-3.

Oubahman, L. & Duleba, S. 2021. Review of PROMETHEE method in transportation. Production Engineering Archives, 27(1), pp.69-74. Available at: https://doi.org/10.30657/pea.2021.27.9.

Pamučar, D.S. & Dimitrijević, S.R. 2021. Multiple-criteria model for optimal Anti Tank Ground missile weapon system procurement. Vojnotehnički glasnik/Military Technical Courier, 69(4), pp.792-827. Available at: https://doi.org/10.5937/vojtehg69-32117.

Puška, A., Beganović, A. & Šadić, S. 2018. Model for investment decision making by applying the multi-criteria analysis method. Serbian Journal of Management, 13(1), pp.7-28. Available at: https://doi.org/10.5937/sjm13-12436.

Radetić, M. 2001. Pravci daljeg razvoja borbenih vozila pešadije. Vojnotehnički glasnik/Military Technical Courier, 49(1), pp.83-100 (in Serbian). Available at: https://doi.org/10.5937/vojtehg0101083R.

Radovanović, M., Božanić, D., Tešić, D., Puška, A., Hezam, I.M. & Jana, C. 2023. Application of hybrid DIBR-FUCOM-LMAW-Bonferroni-Grey-EDAS model in multicriteria decision-making. Facta Universitatis, Series: Mechanical Engineering, 21(3), pp.387-403. Available at: https://doi.org/10.22190/FUME230824036R.

Radovanović, M., Petrovski, A., Cirkin, E., Behlić, A., Jokić, Ž., Chemezov, D., Hashimov, E.G., Bouraima, M.B. & Jana, C. 2024. Application of the new hybrid model LMAW-G-EDAS multi-criteria decision-making when choosing an assault rifle for the needs of the army. Journal of Decision Analytics and Intelligent Computing, 4(1), pp.16-31. Available at: https://doi.org/10.31181/jdaic10021012024r.

Radovanović, M., Ranđelović, A. & Milić, A. 2019. Komparativna analiza protivoklopnih sistema korišćenjem AHP metode. Vojno delo, 71(7), pp.234-250 (in Serbian). Available at: https://doi.org/10.5937/vojdelo1907234R.

Saaty, T.L. 1980. The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation. New York, NY: McGraw Hill. ISBN: 0070543712.

Saaty, T.L. 1988. What is the Analytic Hierarchy Process? In: Mitra, G., Greenberg, H.J., Lootsma, F.A., Rijkaert, M.J. & Zimmermann, H.J. (Eds.) Mathematical Models for Decision Support. NATO ASI Series, 48, pp.109-121. Berlin, Heidelberg: Springer. Available at: https://doi.org/10.1007/978-3-642-83555-1_5.

Saaty, T.L. 2008. Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences (IJSSCI), 1(1), pp.83-98. Available at: https://doi.org/10.1504/IJSSCI.2008.017590.

Santos, M. dos, Costa, I.P. de A., & Gomes, C.F.S. 2021. Multicriteria Decision-Making In the Selection of Warships: A New Approach To the AHP Method. International Journal of the Analytic Hierarchy Process, 13(1), pp.147-169. Available at: https://doi.org/10.13033/ijahp.v13i1.833.

Starčević, S., Bojović, N., Junevičius, R. & Skrickij, V. 2019. Analytical hierarchy process method and data envelopment analysis application in terrain vehicle selection. Transport, 34(5), pp.600-616. Available at: https://doi.org/10.3846/transport.2019.11710.

Suknović, M., Delibašić, B., Jovanović, M., Vukićević, M. & Radovanović, S. 2021. Odlučivanje, sedmo prerađeno i dopunjeno izdanje. Belgrade: University of Belgrade, Faculty of Organizational Sciences [online]. Available at: https://id.fon.bg.ac.rs/uploads/documents/empire_plugin/A0032%20Odlucivanje.pdf (in Serbian). ISBN: 978-86-7680-370-5 [Accessed: 09 October 2024].

Sun, Y., Tao, G., Xiong, G. & Chen, H. 2013. The Fuzzy-AHP Evaluation Method for Unmanned Ground Vehicles. Applied Mathematics & Information Sciences, 7(2), pp.653-658. Available at: https://doi.org/10.12785/amis/070232.

Taherdoost, H. & Madanchian, M. 2023. Using PROMETHEE Method for Multi-Criteria Decision Making: Applications and Procedures. Iris Journal of Economics & Business Management - IJEBM, 1(1), pp.1-7. Available at: https://doi.org/10.33552/IJEBM.2023.01.000502.

Tešić, D. & Marinković, D. 2023. Application of fermatean fuzzy weight operators and MCDM model DIBR-DIBR II-NWBM-BM for efficiency-based selection of a complex combat system. Journal of Decision Analytics and Intelligent Computing, 3(1), pp.243-256. Available at: https://doi.org/10.31181/10002122023t.

Tomczak, M., Biruk, S. & Jaskowski, P. 2019. Selection of Construction Products Suppliers According to the Condorcet Criterion. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 471(11), art.number:112068. Available at: https://doi.org/10.1088/1757-899X/471/11/112068.

-TRB. 2024. Despot 4x4 armoured multi-purpose vehicle [online]. Available at: https://trb.ba/wp-content/uploads/2021/11/Despot_presentation.pdf [Accessed: 13 July 2024].

-UN Department of Operational Support. 2023. COE Working Group - Secretariat Issue Paper: Classification of Armored Personnel Carriers Based on Capability Instead of Value [online]. Available at: https://operationalsupport.un.org/sites/default/files/secretariat_issue_paper_1_-_mandated_study_-_classification_of_armored_personnel_carriers_based_on_capability_instead_of_value.pdf [Accessed: 11 August 2024].

-Yugoimport. 2024. Miloš 2 višenamensko oklopno borbeno vozilo 4x4 [online]. Available at: https://www.yugoimport.com/sites/default/files/documents/2024-01/Milo%C5%A1%202%20srp..pdf (in Serbian) [Accessed: 12 July 2024].

-Zetorengineering. 2024. ATV Zetor Gerlach 4x4 [online]. Available at: https://www.zetorengineering.sk/wp-content/uploads/2021/05/ATM-novy-vynatok-final-verzia-ANG.pdf [Accessed: 12 July 2024].

Objavljeno
2025/02/02
Rubrika
Originalni naučni radovi