SKRINING RAZVOJNIH POREMEĆAJA KOD DECE UPOTREBOM STANDARDIZOVANIH UPITNIKA ''UZRASTI I RAZVOJ DETETA'' (UDK)

Mirjana Makević Đurić; Milivoje Đurić

doi:10.5937/zdravzast52-45939

Mirjana Makević Đurić Dom zdravlja "Dr Darinka Lukić" Koceljeva
Milivoje Đurić Opšta bolnica “Dr Laza K. Lazarević”, Šabac

DOI: https://doi.org/10.5937/zdravzast52-45939

Ključne reči: razvojni poremećaji, rana identifikacija, rana intervencija, URD upitnik

Sažetak

Uvod/cilj: Uvođenjem upitnika za rano otkrivanje (skrining) smetnji u razvoju u ranom detinjstvu, blagovremeno bi se otkrilo kašnjenje u razvoju i doprinelo brzoj intervenciji. Standardizovan upitnik Ages and Stages Questionnaire (ASQ-3) se primenjuje više od 30 godina širom sveta, a u Srbiji je standardizovan pod nazivom Uzrasti i razvoj deteta (URD). Cilj našeg istraživanja je bio da upotrebom standardizovanog URD upitnika u primarnoj pedijatrijskoj praksi blagovremeno identifikujemo decu sa smetnjama u razvoju u ranom detinjstvu da bi se pravovremeno započeo odgovarajući tretman.

Metode: U ispitivanju je učestvovalo 31 dete uzrasta između 9 i 36 meseci. Ispitivana deca su bila podeljena u uzrasne grupe i za svako dete je korišćen standardizovan URD upitnik za uzrast. Dobijeni podaci obrađeni su kompjuterskim programom za statističku analizu podataka (SPSS, verzija 20), a korišćene su metode deskriptivne statistike.

Rezultati: Dobijeni rezultati su pokazali da je kod 71,0% ispitivane dece prepoznato odstupanje od normativnog razvoja što je zahtevalo dodatne aktivnosti učenja ili dalju dijagnostiku. Kod 45,2% ispitanika bar u jednoj od pet ispitivanih oblasti otkriveno je odstupanje od normativnog razvoja koje je zahtevalo dodatnu aktivnost učenja i dalje praćenje razvoja dece (tj. imali su rezultate u sivoj zoni), a kod 25,8% odstupanja su zahtevala konsultacije sa određenim stručnjacima radi dalje procene i lečenja (tj. imali su rezultate u crnoj zoni).

Zaključak. Uvođenjem standardizovanih URD upitnika kao obaveznog skrininga u primarnu pedijatrijsku praksu omogućilo bi se rano prepoznavanje dece sa odstupanjem od normativnog razvoja, započela bi se rana stimulacija razvoja, utvrdile bi se potrebe za ponovnom procenom, dopunskom dijagnostikom i podrškom rane intervencije.

Reference

1. Smith LE, Akai CE, Klerman LV, Keltner BR; Centers for the Prevention of Child Neglect. What mothers don't know and doctors don't say: Detecting early developmental delays. Infant Ment Health J. 2010 Jul;31(4):455-466. doi: 10.1002/imhj.20266. PMID: 28543082.

2. Lozanović D., Radivojević D. Podrška uzajamnom odnosu porodice i deteta u ranom detinjstvu - vodič za zdravstvene radnike i saradnike u primarnoj zdravstvenoj zaštiti. Beograd, Udruženje pedijatara Srbije, 2017, str. 41-50

3. Bowe AK, Hourihane J, Staines A, Murray DM. The predictive value of the ages and stages questionnaire in late infancy for low average cognitive ability at age 5. Acta Paediatr. 2022 Jun;111(6):1194-1200. doi: 10.1111/apa.16309. Epub 2022 Mar 3. PMID: 35202483; PMCID: PMC9314849.

4. Romero Otalvaro AM, Grañana N, Gaeto N, Torres MLÁ, Zamblera MN, Vasconez MA, Misenta C, Rouvier ME, Squires J. ASQ-3: Validation of the Ages and Stages Questionnaire for the detection of neurodevelopmental disorders in Argentine children. Arch Argent Pediatr. 2018 Feb 1;116(1):7-13. English, Spanish. doi: 10.5546/aap.2018.eng.7.

5. Lozanović D., Milidrag M., Bogdanović R., Sokal-Jovanović Lj., Videnović M., Stepanović-Ilić I. Zašto i kada je važna primena standardizovanih upitnika "Ages & Stages Questionnaires" (ASQ-3) - ''Uzrasti i razvoj deteta'', za procenu i praćenje razvoja dece u ranom detinjstvu? Timočki medicinski glasnik, 2021, vol. 46, br. 3, str. 129-131.

6. Sokal-Jovanović, Lj., Milidrag, M., Lozanović, D. Tim Projekta 'Standardizacija upitnika Ages & Stages-3/Uzrasti i razvoj deteta' - stručno-metodološko uputstvo za primenu upitnika 'Uzrasti i razvoj deteta'. Dostupno na: www.udruzenjepedijatara.rs. preuzeto 01.05.2023.

7. American Academy of Pediatrics; Committee on Childrenwith Disabilities. Developmental surveillance and screening ofinfants and young children. Pediatrics. 2001;108:192-6.

8. Garg A, Dworkin PH. Applying surveillance and screening to family psychosocial issues: implications for the medical home.J Dev Behav Pediatr. 2011;32:418-26.

9. Canadian Task Force on Preventive Health C. Recommendations on screening for developmental delay. CMAJ. 2016;188(8):579–87.

10. Singh A. Parent-completed developmental screening: validity,reliability and utility of the 6-year Ages and Stages Question-naire. Doctoral dissertation. University of Oregon; 2015.27.

11. Singh A, Squires J, Yeh CJ, Heo KH, Bian H. Validity and reliabil-ity of the developmental assessment screening scale. J FamilyMed Prim Care. 2016;5:124-8.

12. Singh A, Yeh CJ, Boone Blanchard S. Ages and Stages Questionnaire: a global screening scale. Bol Med Hosp Infant Mex. 2017 Jan-Feb;74(1):5-12. doi: 10.1016/j.bmhimx.2016.07.008. Epub 2017 Jan 30. PMID: 29364814.