ANALIZA SEDAM INDIREKTNIH METODA ZA PRORAČUN REFERENTNE EVAPOTRANSPIRACIJE U KLIMATSKIM USLOVIMA SRBIJE
Abstract
Za izračunavanje potreba za vodom polјoprivrednih kultura neophodno je imati uvid u proces evapotranspiracije. Metoda Penman-Monteith (FAO56-PM), koja je od strane Međunarodne komisije za navodnjavanje i odvodnjavanje (ICID) i Organizacije Ujedinjenih Nacija za ishranu i polјoprivredu (FAO) predložena za proračun referentne evapotranspiracije (ETo), zahteva poznavanje više klimatskih parametara, koji često nisu dostupni. Zato su u ovom radu testirane metode za proračun ETo koje koriste manji broj podataka i poređene sa FAO56-PM. Izabrane su metode koje su najčešće korišćene kao zamena za FAO56-PM: Hargreaves, modifikovani Hargreaves, Copais, Turc, Priestley-Taylor, Makkink i Hamon. Proračun je rađen na dnevnom i prosečnom mesečnom nivou, za period 2010-2013. godine, na stanicama: Niš, Beograd, Novi Sad, Loznica, Valjevo, Zlatibor, Ćuprija i Kikinda. Poseban značaj dat je vegetacionom periodu tokom sušne godine, interesantnom sa aspekta primene navodnjavanja. Upoređivanje metoda rađeno je na osnovu statističke analize, pri čemu su korišćeni parametri: MXE, MAE, RMSD, ARMSD, WRMSD, b i R2. Najbolje slaganje sa FAO-PM metodom na prosečnom mesečnom nivou, kao i u letnjem periodu 2012. godine, pokazale su Copais, Turc i Priestley-Taylor metoda, pa se one mogu preporučiti kao zamena za FAO56-PM metodu, u našim klimatskim uslovima. Kada su poznati samo podaci o temperaturi vazduha, rezultati dobijeni u ovom istraživanju opravdavaju upotrebu modifikovane Hargreaves metode za proračun ETo u toku vegetacionog perioda.
References
Alexandris, S., & Kerkides, P. (2003). New empirical formula for hourly estimations of reference evapotranspiration, Agricultural Water Management, 60, 157–180.
Alexandris, S., Kerkides, P., & Liakatas, A. (2006). Daily reference evapotranspiration estimates by the ‘‘Copais’’ approach, Agricultural Water Management, 82, 371–386.
Alexandris, S., Stricevic, R., & Petkovic, S. (2008). Comparative analysis of reference evapotranspiration from the surface of rainfed grass in central Serbia, calculated by six empirical methods against the Penman-Monteith formula. European Water, 21/22: 17-28.
Allen, R. G. (1997). Self-Calibrating Method for Estimating Solar Radiation from Air Temperature. Journal of Hydrologic Engineering, 2(2), 56-67.
Allen, R. G., & Pruitt, W. O. (1988). Closure to “Rational Use of the FAO Blaney- Criddle Formula.”. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 114(3), 375-380.
Allen, R. G., Pereira, L. S., Raes, D., & Smith, M. (1998). Crop Evapotranspiration. Guidelines for Computing Crop Water Requirements. FAO Irrigation and Drainage Paper 56, FAO, Roma.
Jensen, M. E., Burman, R. D., & Allen, R. G. (1990). Evapotranspiration and irrigation water requirements. ASCE manuals and reports on engineering practice No.70,ASCE.
Droogers, P., & Allen, R. G. (2002). Estimating reference evapotranspiration under inaccurate data conditions. Irrigation and Drainage Systems 16: 33–45.
Kashyap, P.S., & Panda, R.K. (2001). Evaluation of evapotranspiration estimation methods anddevelopment of crop-coefficients for potato crop in a sub-humid region. Agricultural Water Management 50: 9-25.
Lopez-Urrea, R., Martin de Santa Olalla, F., Fabeiro C., & Moratalla, A. (2006). Testing evapotranspiration equations using lysimeter observations in a semiarid climate. Agricultural Water Managment, 85: 15-26.
Lu, J., Sun, G., McNulty, G.,S., & Amatya, M.,D. (2005). Comparasion of six potential evapotranspitaion methods for regional use in the southeastern United States. Jurnal of Amenrican water resources association, 621-633.
Perera, C. K., Western, W.A., Nawarathna, B., & Geogre, B. (2015). Comparison of hourly and daily reference crop evapotranspiration equations across seasons and climate zones in Australia. Agricultural Water Management, 148, 84–96.
Todorović, M., Karić, B., & Pereira S. L. (2013). Reference evapotranspiration estimate with limitedmweather data across a range of Mediterranean climates. Journal of Hydrology, 481, 166–176.
Trajkovic, S. (2005). Temperature-Based Approaches for Estimating Reference Evapotranspiration. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 131(4), 316-323.
Trajković, S. (2007a). Jednostavna empirijska formula za proračun referentne evapotranspiracije. Vodoprivreda, 39(229-230), 397-400.
Trajkovic, S. (2007b). Hargreaves versus Penman-Monteith under Humid onditions. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 133(1), 38-42.
Trajkovic, S. & Kolakovic, S. (2007c.). Effect of wind speed on accuracy od Turc method in a humid climate. Architecture and Civil Engineering, Vol. 5, No 2.
Trajkovic, S. & Kolakovic, S. (2009). Evaluation of Reference Evapotranspiration Equations under Humid Conditions. Water Resources Management, 23:3057–3067.
Turc, L. (1961). Estimation of irrigation water requirements, potential evapotranspiration: A simple climatic formula evolved up to date (in French), Ann. Agron. 12(1), 13-49.
Van Kraalingen, D.W.G. & W. Stol. (1997). Evapotranspiration models for crop growth simulation. In.: Quantitative Approaches in Systems Analysis No II, C.T. De Wit Graduate School for Production Ecology and Resource Conservation, Wageningen University, Wageningen, 29 pp.
Xu, C.-Y, & Sinhg, V.P. (2002). Cross Comparasion of Empirical Equations for Calculating Potential Evapotrasnspiration with Data from Switzerland. Water Resources Management 16: 197–219.